کورش شرفشاهي: مدتي است که در فضاي مجازي فيلمي‌در خصوص سکه‌هاي پرس شده هولوگرام دار منتشر مي‌شود که بيانگر تقلب در اين نوع بسته بندي است. در اين فيلم فردي يکي از پرسهاي سکه هولوگرام دار را باز مي‌کند که در آن دستکاري شده و نه تنها وزن سکه طلا درست نيست بلکه در طلا بودن آن نيز شبهه وارد مي‌کند. آن فرد اعلام مي‌کند که پرس سکه را باز کرده و پس از آنکه متوجه اشکال و تقلب در آن شده، با شماره تلفن روي بسته تماس گرفته تا احقاق حق کند، اما آن فرد انتقاد کرده که چرا پرس را باز کرده‌اند و به همين دليل پاسخگو نيست و هنگامي‌که آن فرد اعلام ميکند که اين مشکل را در فضاي منتشر خواهد کرد، تهديد به شکايت مي‌شود. فردي که در فيلم صحبت ميکند، خبر مي‌دهد که با تشکل مربوطه تماس گرفته اما مسوولان تشکل صنفي به جاي آنکه پيگير موضوع شوند، حق را به کسي داده‌اند که آن بسته بندي را ايجاد کرده و آن تشکل صنفي نيز از بازکردن بسته بندي سکه انتقاد کرده است. اکنون سوال اينجاست که چرا خريداران حق ندارند پرس سکه‌ها را باز کنند و چه اتفاقي مي‌افتد که به جاي فروش طلا، کلاه سر مردم گذاشته مي‌شود. البته درست يا غلط بودن مشخص نيست به همين دليل و براي اينکه بدانيم اين فيلم تا چه اندازه درست است و راهکار چيست، با محمد اسدي جوزاني ، رييس انجمن پخش کنندگان طلا و جواهر گفتگو کرديم که در ادامه آمده است.

نکته مهم اينجاست که امروزه سکه طلا به منبع کسب درآمد براي خيلي‌ها تبديل شده و همين امر امکان سواستفاده را بيشتر ميکند. درگذشته که قيمت سکه منطقي بود، مردم در بسياري از مراسم‌ها به جاي پول يا کالا، سکه طلا مي‌دادند و براي آنکه بتوان آن را مديريت کرد، سکه‌هاي ربع، نيم، تمام سکه و ابعاد بزرگتر وجود داشت. تا آنکه طلا گران شد و چون مردم توان خريد آن را نداشتند، حجم طلا از ربع سکه کوچکتر شد و آنها را در پرس‌هاي مخصوص عرضه ميکردند. اما پس از آن سکه‌هاي استاندارد نيز به صورت پرسي عرضه شد تا خريدار نتواند با لمس سکه به واقعي يا تقلبي بودن آن پي ببرد. البته از همان روزها مردم به اين کارتها اعتماد کردند و هنگامي‌که صحبت از سکه مي‌شد، کافي بود که در اين بسته‌ها باشد تا هم خريدار و هم فروشنده با خيال راحت معامله کنند. اما چون اين بسته‌ها را نمي‌توان باز کرد، تقلبي بودن آن را نمي‌توان اثبات کرد مگر آنکه به دفتر پرس کننده سکه يا تشکل مربوطه که هولگرام را صادر مي‌کند مراجعه شود و در حضور آنان بسته بندي باز شود. بنابر اين مي‌بينيم که رسيدن به درست يا نادرست بودن سکه‌هاي پرسي بسيار دشوار است و هفت خان رستم را بايد طي کرد.

اگر سکه تقلبي نباشد، دليلي بر پرس کردن آن وجود ندارد. فردي مراجعه ميکند و سکه طلا را پس از بررسي مي‌خرد. بدين معنا که خريدار مي‌تواند وزن، عيار و شرايط سکه طلا را با دقت بررسي کند، اما اکنون مردم شکل سکه داخل بسته را مي‌خرند و هرگز نمي‌توانند باور داشته باشند که سکه چه وضعيتي دارد. نکته ديگر اينکه نظارتي هم در مسير پرس کردن سکه وجود ندارد که اين نقص بزرگي است.

سکه طلاي پرسي اعتباري ندارد زيرا قابل بررسي نيست. شما هرگز نمي‌توانيد يک سکه پرسي را از نظر وزن و عيار بررسي کنيد، بلکه هولوگرامي‌که اتحاديه امتياز آن را به برخي‌ها داده ، ملاک اعتبار سکه طلاست. اگر واقعيت را بپذيريم به دليل آنکه پرس کردن سکه در يک چرخه رسمي‌و قانوني صورت نمي‌گيرد، سود ناشي از هولوگرام فروشي، انگيزه‌اي براي پرس کردن سکه‌ها شده است. در صورتي که روش درست اين است که هرگاه مي‌خواهند سکه را پرس کنند، نمايندگاني از دادستاني، ناظر اتحاديه، نماينده مصرف کنندگان، نماينده پخش کنندگان طلا و دستگاههاي مربوطه حضور داشته باشند تا بر مسير پرس کردن سکه طلا نظارت داشته باشند. نتيجه آن مي‌شود که آقايان مي‌گويند اگر پرس باز شود، سکه داخل آن اعتبار ندارد و اگر تقلبي باشد، فرد پرس کننده پاسخگو نيست. بنابر اين اگر بگوييم که پرس و هولوگرام اعتبار دارد و سکه طلاي آن ارزشي ندارد، بي راه نگفته ايم. بايد بپذيريم که کار از ريشه اشکال دارد. 

 اشکال از کجاست؟

اشکال در اينجاست که هرگز نمي‌توان تقلبي يا غير تقلبي سکه بسته بندي را اثبات کرد. اکنون از شما مي‌پرسم که اگر فرد سودجويي يک تکه فلز تقلبي را با يک بسته بندي سکه به دفتري که آن را بسته بندي کرده ببرد، آيا آن مرکز بايد بپذيرد؟ اگر اين روال باب شود، از فردا سودجويان راه مي‌افتند و پرسها را باز مي‌کنند و سکه‌هايش را بر مي‌دارند و با يک تکه فلز تقلبي ادعاي پول مي‌کنند؟ بنابر اين کار از ريشه اشکال دارد. از سوي ديگر هيچ تفاوتي بين سکه طلاي پرس شده و قوطي کنسرو وجود ندارد. وقتي يک قوطي کنسرو را باز و مشاهده مي‌کنيم که خراب شده، به فروشنده مراجعه مي‌کنيم و بدون دردسر پس مي‌دهيم زيرا کارخانه‌اي که کنسرو را عرضه کرده، سلامت آن را تاييد کرده است. چه دليلي دارد که وقتي پرس سکه را باز مي‌کنيم بگويند پاسخگو نيستيم؟ اين روال خطرناکي است و اگر باب بشود، قوطي کنسرو، پنير، شير و هر آنچه داخل بسته بندي عرضه مي‌شود، قابل پس دادن نخواهد بود و کارخانه‌ها مي‌توانند اعلام کنند که زماني شير يا کنسرو يا هر بسته بندي ديگري را پس ميگيرند که بسته آن باز نشده باشد.

همه چيز از بي قانوني به وجود مي‌آيد. هنگامي‌که هولوگرام مي‌فروشند و منافعي برايشان ايجاد مي‌شود، اشکال از همان جا شروع مي‌شود. مگر مي‌شود هنگام تعريف هولوگرام، اين مشکلات را درک نکرده باشند؟ فرض بگيريم که آن زمان متوجه نشدند، اما امروز که متوجه شدند، چرا همچنان هولوگرام مي‌فروشند. بدتر اينکه وقتي صداوسيما در اين خصوص گزارش تهيه ميکند به سراغ نماينده صنف طلا مي‌رود، به جاي آنکه راهکار اساسي براي آن بينديشند و به مردم قول بدهند که مشکل را برطرف مي‌کنند، به دوربين خيره مي‌شوند و در مقابل چشم مردم تاکيد مي‌کنند که اگر پرس سکه را باز کنيد، سکه داخل آن ارزش ندارد. معناي اين جمله اين است که سکه طلاي شما ارزش ندارد بلکه بسته بندي آن ارزش دارد زيرا اگر از بسته بندي جدا شود، ديگر ارزش ندارد و اگر تقلبي باشد، قابل پيگيري نيست!!

اگر بخواهيم طلا را تعريف کنيم، فقط يک کلمه مافيا را مي‌توان به کار برد. اگر امروز يک نفر جرات داشته باشد نسبت به اين قبيل موارد اعتراض کند، به سادگي کنارش مي‌گذارند و به ديگر اعضاي صنف اعلام ميکنند که بايد فلان کس را تحريم کنند. بنابر اين فرد را وارد به سکوت مي‌کنند. به همين دليل است که هيچ کس در صنف طلا و جواهر اعتراض نمي‌کند زيرا به سادگي منزوي مي‌شود. اين مساله براي خود من پيش آمده و نتيجه اعتراضهايي که کرده‌ام بلاهايي است که به روزگارم آورده اند.

من از تمام آقايان سوال مي‌کنم که پرس کردن سکه چه امتيازي دارد؟ چرا بايد کاري کنند که خريدار نتواند مطمعن شود که سکه طلاست يا حلبي مي‌ خرد؟ يکي از جدي‌ترين اشکالات به بانک مرکزي وارد است. چرا بانک مرکزي نسبت به توزيع سکه‌هاي پرسي بررسي نمي‌کند؟ چرا تاکنون تعزيرات در اين بحث وارد نشده و به صورت نمونه پرس چند سکه را باز نکرده تا همه چيز روشن شود؟ متاسفانه بي توجهي به حقوق مردم عادي شده است. امروزه يک مدل خودرو تويوتا يا فولکس واگن يک اشکال جزيي دارد و مسوولان اين کارخانه‌هاي بزرگ فراخوان مي‌زنند و اعلام مي‌کنند که خريداران براي رفع اشکال به نمايندگي‌ها مراجعه کنند. آيا تاکنون در مورد سکه‌هاي پرس شده اين اتفاق افتاده است؟ فرض بگيريم که اشکالي در يک نوع سکه وکيوم با برند خاصي وجود دارد يا سوتفاهمي‌پيش آمده باشد، آيا فردي که اين سکه‌ها را پرس کرده، آنقدر معرفت دارد که اين فراخوان را بزند و آيا مي‌تواند بدون بازکردن وکيوم‌ها سلامت آن را اثبات کند؟

اين حرف درستي است و اشکالي هم ندارد که بخواهند سکه را داخل وکيوم پرس کنند تا هديه بدهند. اما راهکار اين نيست که امتياز هولوگرام بفروشند و آن را در انحصار عده خاصي قرار دهند و هيچ کس هم حق باز کردن وکيوم را نداشته باشد. امروزه شما به مغازه ادوکلن يا چيني يا لوازم خانگي مي‌رويد و مي‌خواهيد يکي از اين کالاها را هديه ببريد. آيا آنها را به شما وکيوم شده مي‌دهند و اعلام مي‌کنند که اگر از وکيوم باز کنيد از نظر ما ارزشي ندارد. اين طور نيست. مغازه دار آن کالا را به شما نشان مي‌دهد و پس از آنکه مورد تاييد خريدار واقع شد، آنگاه آن را کادوپيچ مي‌کند و به مشتري مي‌دهد. مصرف کننده هم براي ديدن کادو مي‌تواند آن را باز کند. با سکه طلا هم مي‌توان همين رفتار را داشت. يعني فردي که سکه مي‌خرد، مي‌تواند به مغازه مراجعه کند و از فروشنده بخواهد که سکه را وکيوم کند تا براي هديه دادن تزيين شود. با اين کار امکان هر گونه سواستفاده از بين مي‌رود. وقتي صدها راهکار وجود دارد که بتوان جلوي رانت، فساد و باندبازي را گرفت، چرا وکيوم و هولوگرامي‌را تعريف مي‌کنند که مادر رانت، فساد و باندبازي است؟

اين هم يکي از نکات جالب توجه است که مسوولان بايد به آن پاسخ بدهند. وقتي ماشين مي‌خريم مي‌گويند به اين دليل گرانتر است که وسايل اضافه مانند ضبط صوت، باند، روکش صندلي و مواردي از اين دست دارد. وقتي مي‌خواهيم خانه بخريم مي‌گويند کف سراميک است يا ديوارها رنگ شده يا اجناسي که در آن به کار رفته از نوع مرغوب است و همين‌ها دليل گرانتر بودن خانه است. در حالي که وکيوم کردن سکه هيچ تاثيري بر قيمت آن نمي‌گذارد. اکنون آقايان توضيح دهند که چرا هزينه مي‌کنند ولي بابت آن هيچ هزينه‌اي نمي‌گيرند؟ در شرايطي که بخش خصوصي بابت يک ريال هزينه کرد، انتظار سود دارد، چرا وکيوم کردن سکه بدون چشم داشت بوده است. همه اينها سوالاتي است که نياز به پاسخ داد و مهمتر اينکه باعث نگراني مي‌شود.

جمله معروفي وجود دارد که زبان زد تمامي‌فروشندگان و توليدکنندگان است. آنها مي‌گويند هميشه حق با مشتري است. اما در کشور ما تنها کسي که حق ندارد، مشتري است. آيا اين حق مشتري نيست که بداند بابت سکه طلا پول مي‌دهد يا حلبي مي‌خرد؟ تصور کنيد که فردي صدها سکه وکيوم شده خريداري کرده و يک باره خانه‌اش آتش مي‌گيرد و وکيوم‌ها مي‌سوزد. اگر داخل اين وکيوم‌ها طلا نباشد و به مردم آهن رنگ شده فروخته باشند، آن فرد همه چيزش را يک شبه از دست داده است. بنابر اين مردم بايد هوشيار باشند و از اين پس سکه وکيوم شده را نخرند. اگر مقداري فکر کنيم و مثال آتش گرفتن را در ذهن تداعي کنيم، هرگز نبايد سکه طلاي وکيوم شده بخريم. چه اشکالي دارد که سکه طلا را بخريم و مانند گذشته در قوطي‌هاي زيبا بگذاريم و به عزيزانمان بدهيم؟

اين سوال قابل جواب دادن نيست زيرا امکان بررسي سکه‌ها وجود ندارد. اگر بگوييم همه سکه‌ها تقلبي است با آنکه بگوييم همه سکه‌ها طلاست، هر دو مي‌تواند مصداق داشته باشد زيرا حق نداريم سکه‌ها را از بسته بندي‌هاي وکيوم بيرون بياوريم. وقتي نمي‌توانيم از روي بسته بندي اثبات کنيم که سکه‌ها طلاست، مي‌تواند هرچيز ديگري باشد همان طور که مي‌تواند طلا باشد.

مشکل در اين است که نسبت به مفسدان برخورد خوبي صورت نمي‌گيرد. بسياري از رانت‌ها، زدوبندها، باند بازي‌ها و مافيايي که در کشور ما وجود دارد، اگر در هر کشور ديگري بود، مجازاتهاي سنگيني براي آن متخلف تعريف و اجرا مي‌کردند. اما در ايران فقط و فقط شاه دزد مجازات مي‌شود. اختلاس بايد سه هزار ميلياردي باشد تا متخلف، محاکمه علني و اعدام شود. اما انتخاب با مردم است. اگر مردم از همين امروز تصميم بگيرند که سکه وکيوم شده نخرند، همه چيز تغيير مي‌کند. مردم مي‌توانند هنگام خريد سکه از فروشنده بخواهند وکيوم آن را باز کند و سکه طلا به آنان بفروشد، سکه‌اي که قابليت لمس کردن و تشخيص داشته باشد.