چرا رفتی؟!

خبرنگار «فرهیختگان» درباره مهم‌ترین گزینه‌های شهرداری تهران کسب اطلاع کرد رقابت تنگاتنگ محسن هاشمی با گزینه خاتمی جلسه شورای شهر تهران در روز سه‌شنبه (28فروردین) علنی برگزار نشد، تا اعضای شورا در جلسه هم‌اندیشی، پشت درهای بسته، گزینه‌های شهرداری را با هم مرور کنند. اگرچه سخنگوی شورا از افشای گزینه‎‌های مطرح‌شده در این جلسه خودداری کرد، ولی علاوه‌بر اخبار و شنیده‌ها، اسامی‌ای که به عناوین مختلف از زبان اعضای شورا مطرح می‌شود، از صداهای متفاوت شورای یکدست اصلاح‌طلب پنجم بر سر گزینه شهرداری حکایت دارد. در این میان یک سر این چندراهی به حزب کارگزاران می‌رسد و سر دیگر به اتحاد ملتی‌ها ختم می‌شود؛ چندراهی‌ای که اعضای شورا را در امتحان نفس‌گیر میان تخصص و کارآمدی از طرفی و تمایلات جناحی از طرف دیگر قرار داده است.

 گزینه‌هایی که نیامده رفتند هرچند اسحاق جهانگیری (معاون اول رئیس‌جمهور)، محمود حجتی (وزیر جهاد کشاورزی)، حبیب‌ا... بیطرف (معاون امور مهندسی، پژوهش و فناوری وزیر نفت) و محسن مهرعلیزاده (استاندار اصفهان) به ترتیب کسانی بودند که به‌عنوان گزینه‌های مطلوب سمت شهرداری از سوی اتحاد ملتی‌ها پیشنهاد شدند، با این‌حال خبرها حکایت از آن دارد که این افراد همچنان دل در گرو دولت داشته و دست رد به سینه هواداران شورایی‌شان زده‌اند. غیر از چهره‌های دولتی، وفا تابش، دیگر چهره‌ مطرح شده از سوی برخی از اعضای شورای شهر تهران است. تابش که از اعضای سابق جبهه مشارکت محسوب می‌شود، سال‌ها پیش انتخاب قالیباف به سمت شهرداری را منطقی‌ترین گزینه از لحاظ تجریه مدیریت در این حوزه و معدل نگاه سیاسی و کارآمدی خوانده بود. با این‌حال ظاهرا قراردادش با مدیریت سابق شهرداری احتمال رسیدنش به مدیریت پایتخت را کم‌رنگ کرده است.



 محسن هاشمی رئیس شورای شهر پنجم را شاید بتوان جدی‌ترین گزینه برای جانشینی شهردار مستعفی تهران خواند. رأی بالای مردم در انتخابات شوراها به وی، حمایت ویژه کارگزاران، رابطه مطلوبش با نهادها و احزاب مختلف و البته پیشینه اجرایی‌اش در مدیریت مترو پایتخت از جمله خصوصیاتی است که اکثریتی را متقاعد کرده محسن هاشمی گزینه اصلح و بی‌رقیب شهرداری است. البته احتمال شهرداری هاشمی مخالفانی هم در میان اصلاح‌طلبان دارد. مهم‌ترین دلیل که البته بیشتر علت‌تراشی برای ویترین مخالفت با رئیس فعلی شورا برای سمت شهرداری به نظر می‌رسد، ترس از حضور رقیب در شورای یکدست اصلاح‌طلب تهران است، چراکه با خروج هر یک از اعضای شورا، اولین عضو علی‌البدل شورای شهر یعنی مهدی چمران جایگزین وی خواهد شد. از این رو اگرچه برخی چون محمدعلی ابطحی به نهی هم‌حزبی‌هایش برای انحصارطلبی پرداخته، ولی عده‌ای با تاکید بر میثاق‌نامه لیست امید، شهرداری محسن هاشمی را منتفی می‌خوانند. این در حالی است که محسن هاشمی از ابتدا و در همان کشاکش انتخابات نیز تاکید کرده بود میثاق‌نامه اصلاح‌طلبان را امضا نکرده و آنها به صورت خودجوش وی را سرلیست خود قرار داده‌اند... در این میان برخی نگرانی اصلاح‌طلبان را یک ماجرای درون خانوادگی می‌دانند و می‌گویند اتحادملتی‌ها می‌دانند که شهرداری سکوی خوبی برای رسیدن به پاستور است و لذا نمی‌خواهند این امکان را در اختیار یک کارگزارانی قرار دهند.

 محمدرضا عارف رئیس فراکسیون امید مجلس این روزها انتقادات زیادی را به خود جلب کرده است، تا آنجا که اصلاح‌طلبان در حال حاضر عارف را چهره‌ای منفعل می‌خوانند و در تعابیرشان از وی، با نام آقای سکوت نام برده می‌شود. با این حال نام عارف نیز اگرچه نه به بلندی سایر نام‌ها، ولی به‌عنوان گزینه مطلوب و محتمل شهرداری از سوی برخی مطرح می‌شود. تا آنجا که علی اعطا، سخنگوی شورای شهر، پیشنهاد شدن نام عارف از سوی اعضای شورا را ممکن می‌داند. در این میان طبیعی است که در صورت پررنگ شدن احتمال حضورش، حسن رسولی و ناهید خداکرمی، چهره‌های نزدیک به عارف، به حامیان جدی‌اش در شورای شهر تبدیل شوند. اگرچه عارف به نقل از روزنامه «سازندگی»، ارگان رسمی حزب کارگزاران، گفته «کسی من را برای شهرداری دعوت نکرده تا جواب مثبت یا منفی بدهم» و بر پایبندی به میثاق‌نامه اصلاح‌طلبان مبنی‌بر عدم خروج هیچ‌یک از نمایندگان عضو لیست امید مجلس و شورای شهر از سمت نمایندگی تاکید دارد و با این وصف به صورت تلویحی با کاندیداتوری محسن هاشمی برای سمت شهرداری نیز به مخالفت پرداخته است. از سویی دیگر اما محسن علیجانی، نماینده مردم تهران در مجلس و عضو فراکسیون امید، در گفت‌وگو با «ایسنا» خبرداده که محمدرضا عارف خواستار بررسی موضوع شهرداری‌اش در فراکسیون امید شده و گفته در مجموع نظر جمع را می‌پذیرد. البته علاوه‌بر برخی از اعضای شورا، رقبای هم‌فراکسیونی عارف در مجلس نیز شاید بی‌تمایل به حضورش در سمت شهرداری نباشند. با این وصف نام الیاس حضرتی را نیز می‌توان به جمع حامیان جدی شهرداری آقای سکوت اضافه کرد.

 محمدابراهیم انصاری لاری اگرچه شاید نام انصاری لاری در بین گزینه‌های محتمل شهرداری کمتر شنیده شده است، ولی به نظر می‌رسد در حال حاضر «تمایلات جناحی» برخی از اعضای شورا را به وی متمایل کرده است. تا آنجا که عده‌ای وی را گزینه اصلی حزب اتحاد ملت‌ و جدی‌ترین رقیب محسن هاشمی برای کسب کرسی بهشت در میان اعضای شورا می‌خوانند. البته انتخاب انصاری لاری برای سمت شهرداری حکایت از کوتاه آمدن شورایی‌ها از ملاک و شاخص‌شان در انتخاب شهردار دارد. پیش از این اعضای شورا تاکید کرده بودند که اولویت‌شان در شاخص‌های انتخاب شهردار، چهره ملی و مقبولیت اکثریتی در میان نهادهای مختلف است که با این وصف انصاری لاری با اینکه در مهر سال گذشته از سوی روحانی به‌عنوان مدیرعامل منطقه آزاد کیش انتخاب شد، ولی هیچ‌گاه به‌عنوان چهره‌ای ملی شناخته نشده و تنها چهره‌ای البته کمتر شناخته‌شده و حزبی است.  انصاری لاری که از بستگان موسوی لاری، وزیر کشور دولت اصلاحات به شمار می‌رود، در دو سال ابتدایی دولت اصلاحات به سمت استانداری بوشهر و در دولت دوم اصلاحات به سمت استاندار فارس منصوب شد. وی همچنین قبل از سمت‌های سیاسی‌اش کارمند وزارت ارشاد بوده و برای مدتی معاونت وزیر کشور و رئیس سازمان ثبت احوال را در کارنامه خود ثبت کرده است.

 سیدمحمدعلی افشانی با توجه به سابقه سیاسی و حزبی محمدعلی افشانی، در میان اعضای یکدست اصلاح‌طلب شورا، چهره‌های نزدیک به حزب اعتماد ملی یعنی محمدجواد حق‌شناس، سیدابراهیم امینی و حجت نظری روی شهرداری وی اصرار و اتفاق نظر دارند. پیش از این در شهریور ماه نیز نام افشانی در گردونه رقابت با 6 کاندیدای دیگر شهرداری مطرح شده بود و به گفته حق‌شناس در گفت‌وگو با «فرهیختگان»، افشانی توانسته بود به‌عنوان چهارمین گزینه بعد از نجفی، مرعشی و کولایی رأی شورایی‌ها را به خود جلب کند. در این میان اما سابقه سیاسی افشانی از وی چهره‌ای حاشیه‌ای ساخته است. افشانی که از حامیان تحصن و استعفای مجلس ششمی‌ها محسوب می‌شود، در مهرماه 96 و بعد از دور افتادنش از رقابت بر سر کرسی شهرداری، به سمت معاون عمرانی وزیر کشور و رئیس سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور منصوب شد.

 پیروز حناچی حناچی، با حکم نجفی به‌عنوان معاون فنی و عمرانی شهرداری انتخاب شد. وی را شاید بتوان از دیگر گزینه‌های محتمل شهرداری تهران خواند. با این‌حال پیش از این عده‌ای احتمال حضور حناچی را در سمت سرپرستی بیش از شهرداری می‌دانستند و در حال حاضر رسیدن سمت سرپرستی به حسینی مکارم را به منزله پررنگ شدن احتمال حضور حناچی در کسوت شهردار پایتخت می‌خوانند.

البته علاوه‌بر این افراد، زمزمه‌های حضور قاسم تقی‌زاده خامسی، شهردار فعلی مشهد هم در گردونه رقابت بین کاندیداهای شهرداری تهران شنیده می‌شود، اگرچه تا این لحظه به صورت جدی مطرح نشده است. البته تا رسیدن سیب سیاست‌ورزی‌ها به زمینِ هزارتوی بهشت، زمان باقی است و کم‌رنگ و پررنگ شدن احتمالات، حتمی‌ترین احتمال است. باید تا 23 اردیبهشت و زمان اعلامی برای رای‌گیری علنی و انتخاب شهردار تهران صبر کرد.     ۵ اقتصاددان عملکرد سیف در بانک مرکزی را بررسی کردند  بدون تسلط و برنامه بود حدود چهار ماه به اتمام مدیریت ولی‌ا... سیف، از سمت رئیس بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران مانده است. او بیش از 1700 روز رئیس ساختمان میرداماد تهران است. در این روزها اتفاقاتی افتاد که از منظر اغلب اقتصاددانان کشور، به نوعی رد پای او و عملکرد نامطلوبش به چشم می‌خورد. در 5/4 سال اخیر نقدینگی از 500 هزار میلیارد تومان به 1500 هزار میلیارد توما ن رسید یعنی تقریبا سه برابر شد. بحران موسسات مالی غیرمجاز وارد فاز جدیدی شد و تقریبا روزی نبود که مالباختگان موسسات مالی غیرمجاز روبه‌روی بانک مرکزی، ریاست‌جمهوری، مجلس و... تجمع نکنند و علیه رئیس کل شعار سر ندهند. حتی کار به جایی کشید که وقتی سیف برای بازدید به نمایشگاه مطبوعات رفت تا خودی نشان دهد، توسط مردم هو  و از نمایشگاه بیرون انداخته شد! کارشناسان می‌گویند این همه انزجار از او، به دلیل عملکرد نامطلوبش در حوزه سیاستگذاری است. حتی اغلب اقتصاددانان بر این باورند که دلیل اصلی التهابات ارزی در هفته‌های گذشته سوء‌مدیریت بانک مرکزی در بازار است، چراکه این نهاد قبل و بعد از التهابات ارزی، هیچ سیاست مدونی برای فروکش کردن بحران انتخاب نکرد. اما شواهد نشان می‌دهد دولتی‌ها از او راضی‌اند. سکوت پاستور در برابر برخی اقدامات و اعتراضات مردمی نشان می‌دهد پاستور خیلی هم بدش نمی‌آید، فردی مانند ولی‌ا... سیف در قامت رئیس ساختمان میرداماد خودنمایی کند. کارشناسان می‌گویند دلیل راضی بودن دولت از او، انعطافش در برابر خواسته‌های اقتصادی دولتی‌هاست.  شنیده شده او قرار است تا 120 روز دیگر تغییر و به‌عنوان سفیر به یکی از کشورهای اروپایی نقل مکان کند. اما سوال این است که آیا نباید قبل از رفتن او از بانک مرکزی، او و تیمش درباره عملکرد 5/4 ساله‌شان پاسخ ملت را بدهند.  شنیده شده شاپور محمدی رئیس کنونی بورس تهران، پیمان قربانی معاون کنونی بانک مرکزی و هاشم بت‌شکن قرار است به جای ولی‌ا... سیف به بانک مرکزی بروند. اگرچه اسامی افراد مذکور فعلا تایید نشده، رسانه‌های نزدیک به دولت در روزهای اخیر از این افراد به‌عنوان جایگزینان سیف سخن گفته‌اند.

 سیف استاد تاخیر در اجرای سیاست‌های پولی و بانکی است دکتر وحید شقاقی پژوهشگر اقتصادی استاد دانشگاه خوارزمی تهران در گفت‌وگو با «فرهیختگان» در پاسخ به این سوال که به عملکرد سیف در ۵/۴ سال اخیر چه نمره‌ای می‌دهید؟ می‌گوید: «به‌جز نوسانات ارزی که مدیریت اقتصادی مجموعه دولت را آن رقم زد، نظارت بر سپرده‌ها و مدیریت نقدینگی، ابلاغ اوراق گواهی 20 درصد، عدم تدوین و جلوگیری از خروج سرمایه از کشور و مواردی از این‌ دست ضعف مدیریتی سیف در بانک مرکزی را کاملا آشکار می‌کند، به‌طوری‌که امروز میزان نقدینگی به 1500 هزار میلیارد تومان رسیده است که به‌جرات می‌توان گفت این میزان نقدینگی یک خطر بزرگ اقتصاد ایران است. مورد دوم نظارت بر بانک‌ها درزمینه عدم دستکاری ترازنامه‌ها و رعایت مصوبات شورای پول و اعتبار است. ضعف سوم مدیریتی سیف، ابلاغ اوراق گواهی 20 درصد بود که با افزایش نرخ سود بانکی از 15 به 20 درصد، نه‌تنها هیچ عایدی‌ای برای دولت و همچنین کنترل نرخ ارز نداشت، بلکه بیش از 12 هزار میلیارد تومان ضرر روی دست دولت گذاشت. تعلل در افتتاح حساب سپرده ارزی مورد سوم ضعف مدیریتی وی است که اگر به‌موقع اجرا می‌شد، می‌توانست از نوسانات ارزی اخیر جلوگیری کند. مورد بعدی خروج سرمایه است؛ سوال این است که چرا این امر در دوره مدیریت سیف جدی گرفته نشد؟» وی تاکید کرد در مجموع ارزیابی بنده این است که گرچه در مدیریت ارزی مجموعه دولت مقصر است، اما در حوزه‌هایی که شرح داده شد، نوعی تعلل، تاخیر و طرح‌های اشتباه در مدیریت سیف بر بانک مرکزی دیده می‌شود.  دکتر شقاقی شهری در پایان، در پاسخ به این سوال که آیا گزینه‌هایی مانند شاپور محمدی رئیس بورس، هاشم بت‌شکن و پیمان قربانی برای پست حساس بانک مرکزی مناسبند یا نه؟ گفت این گزینه‌ها قطعا ضعیف‌تر از آقای سیف هستند و قطعا توانایی هماهنگی تیم اقتصادی دولت با بانک مرکزی را نخواهند داشت.

 سیف قانون‌گریز نبود، اما برنامه‌ها ضعف داشتند ایرج ندیمی، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس نهم و کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با «فرهیختگان» در ارزیابی عملکرد سیف در بانک مرکزی می‌گوید بر اساس قانون، حیطه وظایف بانک مرکزی در حوزه تنظیم سیاست‌های پولی، بانکی، مالی و اعتباری است که این سیاست‌ها به صورت دستوری از شورای پول و اعتبار به رئیس بانک مرکزی ابلاغ می‌شود. اما از جهت ترکیب قوا و سیاست‌هایی که مصوب شوراهای فرادست است، در رابطه با مصوبات رئیس کل بانک مرکزی نقش نظارتی- اجرایی دارد و طبیعی است که هرچه حسن و قبح وجود دارد، به یک شخص ارجاع داده نمی‌شود. برای اینکه شخص باید آن سیاست را در شورای فرادست به تصویب برساند، لذا ضعف‌ها و قوت‌ها تضامنی است.  عضو سابق کمیسیون اقتصادی مجلس در پایان گفت در مجموع معتقدم قانون‌گریزی در بانک مرکزی اتفاق نیفتاده است، اما برخی برنامه‌ها ضعیف بودند. ندیمی در پایان، در پاسخ به این سوال که آیا گزینه‌هایی مانند شاپور محمدی رئیس بورس، هاشم بت‌شکن و پیمان قربانی برای این پست حساس بانک مرکزی مناسبند یا نه؟ پاسخ روشنی نداد و معتقد بود که مدیریت بانک مرکزی صرفا به یک شخص مربوط نمی‌شود و این افراد هم با توجه به اینکه در بدنه سیستم مالی بوده‌اند، می‌توانند ایفای نقش کنند.

 نمره 11 می‌دهم مرتضی افقه، اقتصاددان و عضو هیات‌علمی دانشگاه شهیدچمران درباره عملکرد سیف به «فرهیختگان» گفت:‌ «به نظر من با توجه به تجاربی که آقای سیف در بانک‌های دیگر داشتند آن‌گونه که انتظار می‌رفت عملکرد مطلوبی را ارائه نداد. نقص ایشان در مباحث نظری و شناخت از اقتصاد کشور و مباحث پولی بود که خصوصا در نرخ بهره بانکی و ارز نتوانست عملکرد و تصمیمات به موقع و مناسبی بگیرد. من به عملکرد ایشان از 20 بین 11 تا 13 می‌دهم.» افقه درباره خصوصیات رئیس آینده بانک مرکزی معتقد است: «کسی که می‌خواهد این مسئولیت مهم را برعهده بگیرد ضمن اینکه باید اقتصاد خوانده باشد آن هم با گرایش پولی و بانکی، باید شناخت واقعی و دقیقی از ساختارهای اقتصادی، اجتماعی و حتی سیاسی کشور داشته باشد. در کشور ما متغیرهای اقتصادی به‌شدت تحت تاثیر متغیرهای غیر اقتصادی است. در غیر این صورت بعید است بتواند تصمیمات درست در زمان مقتضی بگیرد. به نظر من دکتر کمیجانی به دلیل اینکه معاون بانک مرکزی است و با توجه به اینکه اقتصاد خوانده، گزینه مناسبی برای جانشینی سیف است.»

 بانک مرکزی استقلال ندارد نارسیس امین رشتی، اقتصاددان و عضو هیات‌علمی دانشگاه آزاد اسلامی در این باره به «فرهیختگان» گفت: «چون بانک مرکزی استقلال واقعی را از دولت ندارد نمی‌توان عملکرد شخص را به‌تنهایی سنجید. در کل تیم اقتصادی قبلی دولت عملکرد بهتری داشت و این باعث شده بود بانک مرکزی نیز عملکرد بهتری از دوره جدید دولت داشته باشد. در یک سال اخیر به دلیل اینکه تیم اقتصادی دولت تغییر کرد و خصوصا در بحران ارزی اخیر بانک مرکزی نتوانست مدیریت درستی را اعمال کند.» وی ادامه داد: «به جای اینکه معاون اول بیاید و نرخ 4200 تومانی را برای دلار اعلام کند، بانک مرکزی باید حرکت موثرتری را انجام می‌داد. این ساختار غلط بانک مرکزی است که اجازه عملکرد صحیح را به بانک مرکزی نمی‌دهد. بحران اصلی در حال حاضر مساله ارز است که به نظر می‌رسد هنوز این بحران را پشت سر نگذاشته‌ایم. دولت باید عملکرد بهتری را نشان بدهد و اعتماد را به مردم برگرداند.» عضو هیات‌علمی دانشگاه آزاد اسلامی تصریح کرد: «نه عملکرد شخص سیف بلکه عملکرد مجموعه بانک مرکزی در دوره جدید را موفق نمی‌دانم. بسیاری از سیاست‌های بانک مرکزی دستوری به آن ابلاغ می‌شود. اینکه کنترل سیاست‌های پولی و مالی در دست دولت است، خود می‌تواند بحران‌زا باشد. باید ساختار بانک مرکزی تغییر کند و استقلال بیشتری به آن داده شود. هیچ‌جای دنیا دولت سیاست‌های پولی را اجرا نمی‌کند.» امین‌رشتی درباره ویژگی‌های رئیس آینده بانک مرکزی بیان داشت: «در پستی مانند رئیس بانک مرکزی بهتر است فردی انتخاب شود که اقتصاد را درک کند. مشکل ما این است که بعضا اصول اقتصادی شوخی فرض می‌شدند، ولی مهم‌تر از تخصص باید کسی باشد که به بازارهای مالی آشنا باشد و بتواند فکری برای ساختار پولی کشور بکند، چون حضور یک شخص به اندازه سیستم درست، موثر نیست.»  سیف تسلط و اختیار کافی ندارد عبدالحمید انصاری، مدیرکل اسبق اعتبارات بانک مرکزی درباره عملکرد بانک مرکزی به «فرهیختگان» گفت: «شاکله و ساختار بانک مرکزی به نحوی است که حضور آقای سیف در آن نقش زیادی ندارد. تصمیمات را تیم کارشناسی بانک مرکزی می‌گیرد و به مقامات بالا ارجاع می‌دهد. برای سیف فقط در حد اداره امور جاری سازمان نقش قائل هستند. ضمن اینکه اساسا در دوره آقای روحانی تیم اقتصادی در بیرون از بانک مرکزی تصمیم می‌گیرند و به بانک مرکزی برای اجرا ابلاغ می‌کنند.» وی ادامه داد: «نمونه آن تصمیماتی است که برای نرخ سپرده‌های بانکی گرفته شد. ابتدا در شهریور گذشته سود سپرده‌ها به 15 درصد کاهش یافت و چند ماه بعد یکباره اجازه افتتاح سپرده‌های 20 درصدی را می‌دهند. این مسائل نشان از عدم تسلط و اختیار کافی سیف دارد. قابل رویت است که تصمیمات از جایی دیگر گرفته و به ایشان ابلاغ می‌شود.» وی تصریح کرد: «قانون پولی و بانکی که نحوه اداره بانک مرکزی را مشخص کرده مربوط به سال 1351 است. باید مانند همه حوزه‌ها در این قانون نیز تجدیدنظر شود.»   انصاری درباره خصوصیات رئیس آینده بانک مرکزی گفت: «هر کس در بانک مرکزی بخواهد کار کند ابتدا باید این سازمان را بشناسد. ما به‌کرات شاهد بوده‌ایم کسانی برای ریاست بانک مرکزی آمده‌اند که فقط سابقه مدیریت در بانک‌های تجاری را داشته‌اند. این افراد تا مدت‌ها سرگردان بودند و در نتیجه بانک مرکزی با مجموعه کارشناسان اداره می‌شد. ضمن اینکه رئیس آینده باید اقدام جدی و بدون فوت وقت برای اصلاح قانون پولی و بانکی و قوانین قدیمی داشته باشد تا برای سال‌های آینده نظام بانکی را روی ریل صحیح قرار دهد.»
قیمت لحظه ای ارز دیجیتال