روزنامه ابتکار
1396/10/16
«ابتکار» از انتقادها به تنها رسانه دیداری و شنیداری کشور گزارش می دهد نیازهای قانونی شکستن یک انحصار رسانه ای
معصومه معظمییکی از مشخصه‌های دنیای کنونی، قدرت تاثیرگذاری رسانه‌ها بر مردم است و رسانه‌ها با توجه به قدرتی که دارند، می‌توانند افکارعمومی را به هر سمتی که بخواهند سوق دهند. بنابراین رسانه‌ای که هم دارای صدا و هم دارای سیما است از اهمیت بالایی برخوردار میشود و توجه به این رسانه بیش از رسانه‌های مکتوب به چشم می‌آید؛ چرا که فراگیرتر است و قدرت بیشتری دارد. بنابراین تاثیرگذاری وسیع و غیر قابل انکار تلویزیون به حدی است که کنترل افکار عمومی توسط حاکمیت به یکی از دلمشغولی‌های دائمی و جدی آن تبدیل میشود، چرا که جلب افکار عمومی توسط رسانه و در اختیار داشتن این فضا به پیشبرد اهداف حاکمیت کمک می‌کند و می‌تواند به آن جهت دهد. به همین دلیل برای هر حکومتی رسانه دیداری و شنیداری از اهمیت بالایی برخوردار است. پس اگر این رسانه که طبق قانون اساسی کشورمان باید ملی و انعکاس دهنده نظر و سلیقه سیاسی همه آحاد جامعه باشد، به دلیل هواداری از یک جریان سیاسی خاص و یکسویه‌نگری در انعکاس اخبار؛ به دروغ‌گویی متهم شود، اعتماد عمومی از آن سلب شده و دیگر کسی حاضر نیست پای صحبت‌های چنین رسانه‌ای بنشیند. حتی اگر تنها رسانه صوتی و تصویری کشور باشد و انحصار آن را در اختیار داشته باشد.
البته با فراگیر شدن ماهواره و گسترش فضای مجازی مردمی که از این رسانه رویگردان شدند و اعتمادشان را به واسطه عملکرد جناحی و تک صدایی آن از دست دادند، به دلیل نبود شبکه‌های خصوصی تلویزیونی و صرفا تلویزیون حکومتی، به سمت رسانه‌های غیر خودی گرایش پیدا کردند و خوراک خبری خود را از این طریق تامین کردند. موضوعی که با توجه به عملکرد نامناسب صداوسیما طی سال‌های اخیر رفته رفته به یک بحران تبدیل شده است. البته طی این سال‌ها مسئولان و نمایندگان مجلس بارها به این موضوع اشاره کرده و نسبت به این بی اعتمادی حاکم بین مردم و این رسانه تذکرات فراوانی داده‌اند ولی ظاهرا مدیران رسانه ملی ظاهرا قصد ندارند نسبت به رویکردی که با انتقادات زیاد همراه بوده و هست تغییراتی ایجاد کنند. آنها تصور می‌کنند هر خوراک خبری و محتوایی که تهیه کنند مردم ملزم به پذیرش آن هستند، در حالی که جامعه با رویگردانی از این رسانه و پناه بردن به شبکه‌های مجازی و ماهواره‌ای سال‌هاست که عملا با این رسانه قهر کرده‌اند.
فضای رقابتی باعث غنای محتوا و اعتماد مردم میشود
مهمترین دلیل این برخورد صداوسیما با مخاطبان خود انحصار و بی‌رقیب بودن این رسانه و عدم فعالیت شبکه‌ها و تلویزیون‌های خصوصی است. به دلیل همین بی‌رقیب بودن تولید محتوای فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، هنری و ... است که روز به روز این رسانه مخاطبان خود را از دست می‌دهد و محتواهای تولیدی آن از غنا و کیفیت کافی برخوردار نیست. در حالی که می‌توان با یک تجدید نظر و اصلاح قانون این روند را تغییر داد و با ورود شبکه‌ها و تلویزیون‌های خصوصی انحصار را شکست و اجازه رقابتی تر شدن فضای رسانه ای را مهیا کرد. با دادن حق انتخاب به جامعه و رقابتی شدن شبکه های داخلی، می توان اعتماد از دست رفته جامعه به رسانه‌های داخلی را برگرداند و اجازه داد خودشان که چه شبکه‌ای با چه محتوایی را انتخاب کنند. در این صورت و با برگرداندن اعتماد عمومی به جامعه نسبت به صدا و سیما قطعا با کاهش چشمگیر استقبال از شبکه‌های ماهواری خارج از کشور خواهیم بود.
افت مخاطب به دلیل انحصار و بی توجهی به همه سلیقه‌ها
در این راستا غلامرضا حیدری، نماینده مردم تهران در مجلس با انتقاد از انحصار و تک صدایی در صدا و سیما به «ابتکار» گفت: «انحصار در صدا و سیمای جمهوری اسلامی باعث شده این رسانه روز به روز افت مخاطب پیدا کند و مدیران سازمان خودشان این موضوع را می دانند و مستقیم و غیر مستقیم به این واقعیت را اذعان می کنند.» احمد مازنی هم در گفت‌وگو با «ابتکار» با تعریفی از رسانه اذعان کرد: « یکی از عواملی که می تواند در ذهنیت جامعه درباره واقعیت‌های عینی تاثیرگذار باشد و در مسیر درست یا غلط ذهنیت را پیش ببرد، رسانه است. به این دلیل در کشور از بابت رسانه هایی که در قالب چارچوب نظام و ملی پذیرفته شده باشند، ضعف داریم . به همین دلیل رسانه‌هایی که در چارچوب نظام نیستند، می‌توانند در ذهن جوانان ما تاثیرگذار باشند.»
هزینه‌های میلیاردی برای رسانه‌ای که مردم به آن اعتماد ندارند
البته غلامرضا حیدری برای مقابله با انحصار طلبی صدا و سیما و رفع ایرادهای محتوایی آن، ایجاد تلویزیون و شبکه های خصوصی را پیشنهاد داد و با بیان اینکه «به نظر من از نظر قانونی منعی برای فعالیت بخش خصوصی در این باره وجود ندارد»، به «ابتکار» گفت: «البته یک وظیفه حاکمیتی است که نظم و نظارتی در اداره رسانه های تصویری وجود داشته باشد ولی به هر حال امیدواریم جمهوری اسلامی به این سمت پیش برود که صداوسیما یک رقیب داشته باشد چون میلیاردها تومان از هزینه عمومی کشور و از جیب بیت المال برای این رسانه هزینه می شود، ولی بازدهی واثربخشی کافی را ندارد. به همین دلیل مردم به رسانه های دیگر رو می‌آورند.» این عضو فراکسیون امید مجلس با انتقاد از اینکه «صدا وسیمای ملی با عملکرد اشتباه خود شان جمهوری اسلامی را حفظ نکرده است»، افزود:«در شان جمهوری اسلامی نیست که یک صدا و سیمای ملی داشته باشد، ولی عامه مردم اعتماد لازم را به آن نداشته باشند و به دلیل همان بی اعتمادی به رسانه های دیگر رو بیاوند.» البته احمد مازنی، دیگر نماینده مردم تهران در مجلس و عضو کمیسیون فرهنگی هم در این باره به «ابتکار» گفت:« در فرمایشات خطیب جمعه تهران شنیدم که گفت «با فضای مجازی مخالف نیستیم ولی فضای مجازی ای می خواهیم که کلیدش در دست نظام باشد»، ما هم این حرف را قبول داریم ولی معتقدیم باید با شبکه های رادیویی و تلویزیونی خصوصی این زمینه را فراهم کنیم که قرائت‌های مختلفی که از جمهوری اسلامی وجود دارد یا کسانی که در چارچوب نظام می خواهند فعالیت فرهنگی و هنری داشته باشند یا اخبار را منعکس کنند و فعالیت رسمی سیاسی داشته باشند، این فضا را در اختیار داشته باشند و بتوانند در فضایی رقابتی کار کنند.» حیدری همچنین در پاسخ به این پرسش که مجلس برای خروج از این انحصار صدا و سیما چه اقدامی می تواند انجام دهد، به «ابتکار» گفت:«من به عنوان نماینده مجلس اعتراف می کنم که ما نمایندگان مجلس در این باره قصور داریم.» او با پیشنهاد این نکته که در بودجه صدا و سیما باید در فصل بودجه تجدید نظری صورت بگیرد، تصریح کرد: «کوتاه ترین راه ممکن در زمان حاضر این است که در بودجه صداوسیما تجدیدنظر شود و این همه بودجه به این سازمان اختصاص ندهند. در حالی که باز هرچقدر هم که بودجه به آن داده شود باز گلایه دارند که بودجه سازمان کم است.»
هزینه از جیب بیت المال برای رسانه بی رقیب
مازنی هم تاکید کرد: « با وجود بودجه کلانی که این سازمان دریافت می کند، شاهدیم که تمرکز روی تفکری است که شاید در جامعه طرفدارانی هم نداشته باشد و این سازمان از چابکی کافی برخوردار نیست.» او افزود: «این سازمان با کارها و روش های غیر حرفه‌ای می خواهد مسائل بزرگ اجتماعی را مدیریت و حل کند، در حالی که این کار با شرایط فعلی سازگار نیست. خود سازمان صدا و سیما باید با اصلاحی در قانون مدیریتش و صدور مجوز برای شبکه های خصوصی در قالب گروه‌های مختلف که از طریق آن مردم جامعه بتوانند موضوعات مورد نظر خود را دنبال کنند، مشکلات را تا حدودی حل کند.» مازنی تاکید کرد:« در غیر این صورت نمی‌تواند موضوعات اجتماعی را مدیریت کند، در نتیجه جامعه وقتی دچار سوءتفاهم شود به رسانه‌های بیگانه پناه می‌برد و آنها هم می توانند طبق سلیقه و خواست خود افکار عمومی را جهت دهند.»
اصلاح قانون و واگذاری مسئولیت صداوسیما به رهبری اشتباه بود
حیدری، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس در ادامه گفت‌وگوی خود با «ابتکار» با بیان این نکته که «به عنوان افرادی که با جدیت نظام جمهوری اسلامی را دنبال می کنیم و وظیفه داریم آن را حفظ کنیم، از این زاویه هم باید انتقادات لازم را بتوانیم مطرح کنیم»، گفت: «به نظرمن یکی از ظلم هایی که به مقام معظم رهبری شده این است که در بازنگری قانون اساسی مسئولیت صداوسیما را به ایشان سپرده اند و قبلا این وظیفه و مسئولیت بر عهده نمایندگان سه قوه بوده است. همه این رفتار صدا وسیما به پای رهبری نوشته میشود. در حالی که ایشان از جایگاه بالایی برخوردار است و باید یک اشاره ایشان فصل الخطاب هر چیزی باشد. بنابراین امیدوارم خود مقام معظم رهبری نسبت به این موضوع ورود کنند و خودشان دستورات لازم را در این باره صادر کنند.»
مازنی، نماینده روحانی مردم تهران در مجلس همچنین با تاکید بر اینکه «فضای رقابتی در حوزه صدا و سیما وجود ندارد» افزود: «انتقادات زیاد و بجایی در این باره وجود دارد و البته نمایندگان با مدیران صدا و سیما و نمایندگان دولت در مجلس در این باره صحبت کرده اند و به دنبال راهکاری هستیم تا بتوانیم این نقص ها را برطرف کنیم. ممکن است اختلاف نظرهایی وجود داشته باشد، ولی امکان مدیریت موضوع وجود دارد و بجای اینکه ذهنیت افکار عمومی را شبکه های خارج از نظام، جهت دهی کنند، شبکه های خصوصی نظام آنها را مدیریت کنند.» این عضو فراکسیون امید مجلس در ادامه گفت‌وگو با «ابتکار» تاکید کرد: « چون تک صدایی در صداوسیما وجود دارد و عملکردش غیرحرفه ای است، مردم را به سمت شبکه‌ها و رسانه‌های خارج از نظام سوق می‌دهد. بنابراین باید به دنبال راهکاری برای برون رفت از این وضعیت و اصلاح روند صدا و سیما باشیم.»
حیدری با بیان اینکه «برخی اقدامات هستند که اگر مجلس به عنوان قانونگذار بخواهد نسبت به صدا و سیما انجام دهد، از طرف شورای نگهبان به دلیل مغایرت با قانون اساسی رد شود، ولی این روند در هر صورت باید تغییر کند.»
به تلویزیون خصوصی هم مجوز داده شود
گفتنی است برای رقابتی کردن فضای رسانه تصویری بهتر است همانطور که به مدیر مسئول روزنامه‌ها مجوز داده می شود و رسانه‌های مکتوب می توانند در تولید محتوا با یکدیگر رقابت کنند، به افراد قابل اعتماد و در چارچوب نظام مجوز داشتن تلویزیون خصوصی یا رادیو خصوصی و شبکه های خصوصی داده شود تا ان رسانه از انحصار خارج شود و به تولید برنامه های رقابتی بپردازد و از تولید برنامه های بی محتوا و آنتن پرکن و سوگیری های یک جانبه در خبر بپرهیزد تا مردم پس از سال ها دوباره با تلویزیون آشتی کنند. حیدری هم با تایید این پیشنهاد گفت که با این وارد موافق است و آنها را تایید می کند. او متولی این امر را وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دانست که باید در این باره اقدامات لازم را انجام دهد. این نماینده اصلاح طلب مجلس دهم طی پیشنهادی با تاکید بر اینکه «در دولت یازدهم تشکیل
شبکه ها و تلویزیون خصوصی مطرح شد ولی چیزی نگذشته بود که به فراموشی سپرده شد»، به «ابتکار» گفت: «پیشنهاد می کنم وزارت ارشاد و وزیر محترم که خودشان مجتهد هستند، به عنوان متولی قانونی رسانه‌ها در جهت مثبت این موضوع را پیگیری کند و اگر موانعی هم پیش روی وجود دارد، از سرراه بردارند.»
بنابراین به نظر می رسد ورود بخش خصوصی به رسانه دیداری و شنیداری و امکان رقابت با این سازمان فربه و چاق که هیچ تولید محتوای مناسبی که بتواند زمینه رضایت خاطر بخش اعظمی از جامعه را فراهم کند ندارد، چقدر می تواند مشکلات را کاهش دهد. چرا که با ورود شبکه های خصوصی به این عرصه و
فرهنگ سازی و اداره شبکه‌های خصوصی رادیو و تلویزیون می تواند اعتماد عمومی حداقلی را به این رسانه بازگرداند. بنابراین حیدری، نماینده تهران وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را متولی پیگیری این امر دانسته و از وزیر مربوطه خواستار پیگیری موضوع تا حصول نتیجه شده است. ازاین رو باید منتظر بود و دید با توجه به انتقادات فراوان از عملکرد این سازمان، تا چه حد مدیران مربوطه خواستار اصلاح و تا چه حد دولت در راستای تغییر وضعیت مثبت این موضوع تلاش خواهد کرد و آیا منع قانونی این مسیر توسط مجلس و شورای نگهبان رفع خواهد شد؟
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
سایر اخبار این روزنامه
«ابتکار» تاثیر 9 دوره برگزاری جایزه جلال آل احمد بر عرصه کتاب کشور را بررسی کرد
سردرگمی «جلال» به دنبال کتاب سال
«ابتکار» از انتقادها به تنها رسانه دیداری و شنیداری کشور گزارش می دهد
نیازهای قانونی شکستن یک انحصار رسانه ای
مایکل پنس اعلام کرد که ترامپ پایبندی ایران به توافق هسته‌ای را تایید نخواهد کرد
خواب آشفته ترامپ برای برجام
محمدعلی وکیلی
درس ها و عبرت های اتفاقات اخیر
آیا در اعتراض‌های اخیر خواست مردمی شنیده شد؟
متن مطالبات در اغمای حواشی اعتراض ها
امامان جمعه شهرهای بزرگ به اعتراضات اخیر چگونه واکنش نشان دادند؟
اعتراضات خیابانی به روایت ترییون های نمازجمعه
سهم گردشگری از ایجاد اشتغال ایران چقدر است؟
سفره کم نان گردشگری
«ابتکار» واکنش مجلس به تیم اقتصادی دولت درباره ناآرامی های اخیر را بررسی می کند
سوال و استیضاح اقتصادی ها یا همراهی با دولت؟
قاتل ستایش قریشی اعدام شد
پایان تلخ امیرحسین
آذری جهرمی :
در تصمیم‌گیری برای ایجاد محدودیت تلگرام نقش نداشتیم
اظهارات ابتکار درخصوص بازداشت جوانان در حوادث اخیر
باید حق پرسشگری و چالش‌گری آنها را به رسمیت شمرد
