روزنامه فرهیختگان
1396/07/16
پول‌تان را کجا سرمایه‌گذاری کنید بهتر است؟
در وضعیت رکود کنونی اقتصاد ایران پول‌تان را کجا سرمایه‌گذاری کنید تا عایدی بهتری برایتان به دنبال داشته باشد؟ به گزارش «تحریریه»، به‌رغم اعلام نرخ رشدهای اقتصادی بالا و حتی بیش از 10 درصد از طرف مراجع رسمی، اما در فضای عینی اقتصاد ایران خبری از چنین رشدی نیست و فعالان اقتصادی در اینکه رکودی بی‌سابقه بر اقتصاد سایه افکنده است تردید ندارند. رکود سنگین کنونی باعث شده است انتخاب بازار هدف برای مصون ماندن از کاهش در ارزش دارایی یا پول نقد مهم باشد، زیرا انتخاب بازار غلط ممکن است به از دست رفتن تمام پس‌انداز یک شخص بینجامد. برای کسانی که پس‌انداز خرد در اختیار دارند انتخاب بازاری برای سرمایه‌گذاری آسان نیست زیرا اندک بودن پول نقد از قدرت مانور دارنده آن در فعالیت‌های اقتصادی می‌کاهد. در این گزارش به سه بازار نظام بانکی، بازار سکه و طلا، و بازار سهام پرداخته شده است تا مردم بتوانند راحت‌تر برای سرمایه‌گذاری اقدام کنند.نظام بانکی بعد از چهار سال تاخت و تاز نظام بانکی، وضعیت تغییر کرده و اوضاع نابسامان ترازنامه بانک‌ها امکان ادامه وضع موجود و پرداخت سودهای نجومی را از بین برده است. اگرچه در بانک مرکزی اعتقاد چندانی به نظارت بر نظام بانکی وجود ندارد، اما جبر اعداد باعث شد تا بالاخره نرخ سود کاهش یابد و سخنان کرباسیان وزیر اقتصاد مبنی‌بر تنبیه مالیاتی بانک‌های متخلف نشان داد که واقعیت خود را بر دولت تحمیل کرده است. این شواهد نشان می‌دهد که نرخ سود به کاهش ادامه خواهد داد و سرمایه‌گذاری به صورت سپرده‌های بانکی سود انتظاری زیادی برای سپرده‌گذاران نخواهد داشت.
بازار طلا بررسی روندهای بلندمدت در بازار طلا نشان می‌دهد که افزایش قیمت آن در بازارهای جهانی بیش از نرخ تورم میانگین بوده است. درحالی که یک دلار آمریکا در سال 1973 بیش از 5.7 برابر امروز ارزش داشت (سال پایان یافتن حیات نظام برتون وودز)، اما ارزش هر اونس طلا در این دوره زمانی حدود 400 درصد افزایش داشته است. این شواهد نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاری روی طلا در بلندمدت سودده است، اما آیا سرمایه‌گذار خرد ایرانی هم می‌تواند از این فرمول کلان جهانی استفاده کرده و منتفع شود؟ پاسخ مثبت است. در ایران قیمت سکه کنترل نمی‌شود و افزایش قیمت جهانی طلا که به دلیل برهم خوردن تعادل بین میزان پول منتشره و پشتوانه ترکیبی رو به افزایش خواهد بود قیمت طلا را افزایش خواهد داد و به همین دلیل قیمت سکه در ایران نیز افزایش خواهد یافت. مساله دومی که بر بازار طلا در ایران موثر است نرخ ارز است که فشار قابل توجهی را برای افزایش تجربه می‌کند، اما به دلیل تمایل دولت به کنترل تورم با واردات با استفاده از دلارهای نفتی، این میل به صعود نرخ ارز سرکوب میشود، اما به هر حال دولت ناگزیر است به مقداری هر چند اندک به افزایش نرخ ارز تن داده و نمی‌تواند تثبیت کامل را پیاده کند. بنابراین از ناحیه افزایش نرخ ارز هم قیمت داخلی طلا تحریک به افزایش خواهد شد.
بازار سهام گزارش‌های کارشناسی که سرمایه‌گذاری سفته‌بازانه در بازارهای با قابلیت جانشینی را بررسی کرده است متفقا نشان می‌دهد که در بلندمدت سرمایه‌گذاری در بازار سهام سود بیشتری عاید سرمایه‌گذار می‌کند. اما به چند دلیل این بازار برای سرمایه‌گذاری توصیه نمی‌شود. نخست به دلیل رکود سنگین فعلی و مشخص نبودن چشم‌انداز آینده. دوم، اگرچه شواهدی مبنی‌بر رسیدن شاخص کل به کف و صعود آرام آن وجود دارد، اما انتخاب سهم مناسب از تخصص عمده مردم خارج است و خریدن سهام بدون تحلیل بنیادی و تکنیکال محکم، آن هم در دوره رکود، ریسک را به‌طور جدی افزایش می‌دهد. بنابراین اگرچه ممکن است ارزش بازار سهام افزایش یابد، اما قطعا به معنی سود همه سرمایه‌گذاران، آن هم سرمایه‌گذاران خرد، نخواهد بود. باتوجه به مقایسه سه بازار موازی موجود، سرمایه‌گذاران با سرمایه‌گذاری در بازار طلا سود بیشتری را می‌توانند انتظار بکشند. گزینه‌های پیش روی شما برای سرمایه‌گذاری چیست؟ یکی از سوالاتی که همیشه دغدغه کسانی چون من و شماست این است که کجا می‌توانیم پس‌انداز اندک‌مان را سرمایه‌گذاری کنیم تا نه‌تنها ارزش آن در برابر رکود و تورم احتمالی حفظ شود بلکه بتوانیم حداکثر سود را از این پس‌انداز ببریم. اقتصاددانان در برهه‌های زمانی مختلف، راهکارهای مختلفی برای سرمایه‌گذاری‌های خرد ارائه می‌دهند. از پس‌انداز کوتاه‌مدت و بلندمدت در بانک گرفته تا خرید اوراق بهادار و اوراق مشارکت و همچنین خرید دارایی‌های ملموس مانند طلا، سکه، ارز و مسکن یا سرمایه‌گذاری و خرید سهام در بازار بورس. در این گزارش ما از میان روش‌های مختلف سرمایه‌گذاری، وضعیت سه بازار پرطرفدار بازار سهام، بازار سکه و طلا و بازار بورس را بررسی می‌کنیم تا ببینیم در یک سال پیش رو، ریسک سرمایه‌گذاری در این بازارها چگونه خواهد بود. این نکته را فراموش نکنید که علاوه‌بر این بازارهای شناخته‌شده، همیشه راه‌های دیگری نیز برای سرمایه‌گذاری وجود دارد که ممکن است شما یکی از آنها را انتخاب کنید.
با احتیاط وارد بورس شوید هنوز هم بازار بورس یکی از بازارهای پرریسک و پروسوسه برای سرمایه‌گذاری است. هرچند که سرمایه‌گذاری در این بازار کمی وقت‌گیرتر و پردردسر‌تر از سپرده‌گذاری در بانک است اما با این حال طرفداران پر و پا قرصی دارد. بازار بورس ایران علاوه‌بر متغیرهای مربوط به ماهیت هر بورس، به متغیرهای زیادی وابسته است که از جمله می‌توان به مسائل داخلی و خارجی اشاره کرد که گاهی موجب اوج‌گیری و افزایش سود و گاهی دیگر سبب زیان‌ده شدن محصول یا صنعت صاحب اوراق بورس شود. مثلا نوسانات دلار و تغییر در ارزش پول ملی، کاهش و افزایش صادرات و واردات، تورم و به‌تبع آن کاهش قدرت خرید مردم و تغییر در نظام عرضه و تقاضای محصول بخشی از اتفاقاتی است که بر بازار بورس تاثیر می‌گذارد. از طرف دیگر ورود به بازار بورس برخلاف سرمایه‌گذاری در بانک، نیازمند حداقل یک دانش اولیه است. با این حال بسیاری از کارشناسان اقتصادی بر این باورند که در بلندمدت سرمایه‌گذاری در بازار سهام سود بیشتری عاید سرمایه‌گذار می‌کند. ولی باز هم اگر شما قصد ورود به بازار بورس را دارید چند نکته را در نظر بگیرید: اولین مورد، زمان سوددهی قطعی بازار بورس است. به نظر می‌رسد با توجه به رکود سنگین فعلی و مشخص نبودن چشم‌انداز آینده نباید منتظر رسیدن سریع به سودتان باشید. مورد دومی که باید اشاره کنیم این است که با وجود رسیدن شاخص کل به کف و احتمال صعود آرام آن، همان‌طور که پیشتر اشاره شد، انتخاب سهم مناسب خارج از دانش و تخصص عمده مردم است و خریدن سهام بدون تحلیل بنیادی و حرفه‌ای در شرایط رکودی که در این ماه‌ها وجود دارد، ریسک سرمایه‌گذاری را به‌طور جدی افزایش می‌دهد. نکته سوم این است که با آنکه ممکن است ارزش بازار سهام افزایش یابد، ولی این موضوع به معنای سود خوب برای همه سرمایه‌گذاران نخواهد بود به‌ویژه این احتمال برای کسانی که سرمایه خرد دارند بیشتر است. با همه این احتمالات اگر شما حوصله مطالعه و بررسی ندارید و اهل ریسک کردن نیستید، بهتر آن است که از فکر سرمایه‌گذاری در بازار بورس بیرون بیایید ولی اگر حال و حوصله ورود به عرصه جدیدی را با مطالعه و صبوری دارید، بازار بورس آینده خوبی برای شما خواهد داشت زیرا هم به لحاظ نقدشوندگی از شرایط مطلوبی برخوردار است و هم امید آنکه در سال‌های آینده اوضاع بازار بورس بهتر از سال جاری شود و نکته آخر اینکه امسال بورس روند ثابتی را طی خواهد کرد و به‌نظر می‌رسد جذاب‌ترین سهم‌های سال 96 در بورس، صنایع مرتبط با معادن و البته کمی هم صنایع مرتبط با صنعت ساختمان‌سازی مانند سیمان، کاشی و سرامیک باشد.
ریسک کاهش سود در نظام بانکی پاییز امسال، فصل برگریزان بانک‌های کشور بود. دستور کاهش سود بانکی و مهلت 11 روزه بانک مرکزی برای بانک‌ها و صاحبان حساب‌ها شوکی بود که بسیاری از سرمایه‌گذاران بانکی را در صف طولانی پشت درهای بانک‌ها قرار داد تا بتوانند در فرصت کوتاهی که دارند تکلیف سرمایه‌های خود را مشخص کنند. البته دولت و مجلس و بانک مرکزی چهار سال تلاش کردند تا بتوانند در برابر تقاضای بانک‌ها و مردم برای باقی ماندن سودهای بالای بانکی بایستند و اوضاع نامعقول ترازنامه‌های بانکی را کمی بهبود بخشند. البته این تمام ماجرا نبود، جدای از وضع نابسامان پرداخت سودهای نجومی که بیشتر از سود به ربا می‌مانست، وضع بانک‌های کشور هم حال خوشی نداشت. آنطور که چند روز پیش پرویز عقیلی، مدیرعامل بانک خاورمیانه اعلام کرد وضعیت تعدادی از بانک‌های داخلی وخیم است و این احتمال وجود دارد که در سال‌های پیش رو تعدادی از آنها ورشکست شده و تعطیل شوند. گزارشی که وی در کنفرانس زوریخ از وضعیت بانک‌های ایران ارائه داد، قابل تامل است. او گفت: «برای ساماندهی بخش بانکی ایران که 700 میلیارد دلار ترازنامه مالی دارد، 180 تا 200 میلیارد دلار هزینه نیاز است و ما توانایی این هزینه را نداریم. تعداد زیادی از بانک‌های ایران یعنی حداقل نصفی از آنها باید طی 6 سال آینده متوقف یا ادغام شوند، به این دلیل که طی سال‌های گذشته با ارائه وام‌های بد، این بانک‌ها نیاز به به‌روزرسانی دارند.»
او همچنین به صورت تلویحی اعلام کرد که صنعت بانکداری ایران با استانداردهای (بازل3) جهانی مطابقت ندارد و حداقل سه سال زمان لازم است تا وضعیت بهبود یابد، زیرا «طی سال‌های گذشته بانک‌های ایران تحت یک رقابت شدید، همواره بیشتر از آنچه خودشان سود دریافت کنند، به سپرده‌گذاران سود داده‌اند، آنها به‌منظور جذب سپرده‌گذار و در رقابت با سایر بانک‌ها این کار را انجام می‌دهند که باعث ضرر هزاران میلیاردی آنها شده است. علی‌رغم مصوبات مختلف از سوی بانک مرکزی برای رعایت چارچوب‌های اعلامی، هنوز بانک‌ها به این مساله بی‌توجه هستند.» او همچنین پیش‌بینی کرده بود که طی 6 سال آینده نیمی از بانک‌ها یا تعطیل یا در هم ادغام می‌شوند. بنابراین از 35 بانکی که در کشور وجود دارد تقریبا 13 بانک باقی می‌مانند. با این اوصاف وضعیت بانکی کشور در سال‌های پیش رو نه‌تنها بهتر نخواهد شد بلکه روزبه‌روز از احتمال سرمایه‌گذاری پرسود و بی‌دردسر در آنها کاسته خواهد شد. این خبر می‌تواند زنگ خطری برای کسانی باشد که طی سال‌های اخیر به جای جاری کردن سرمایه خود در تولید و تجارت، آن را در بانک‌ها ذخیره کرده بودند و بدون کوچک‌ترین ریسکی، بیشترین بهره را از سرمایه خود می‌بردند. ناگفته نماند که در یک ماه اخیر و پس از کاهش دستوری نرخ سود بانکی، تعدادی از موسسه‌های مالی فعال شروع به تبلیغ و جذب سپرده‌های مردم با قول نرخ سود تضمین شده با رقمی به مراتب بالاتر از نرخ‌های مصوب بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران کرده بودند اما هفته گذشته مدیریت نظارت بر نهاد‌های مالی ابلاغیه تازه‌ای منتشر کرد تا جلوی دور زدن این موسسات را نسبت به مصوبه بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران مبنی‌بر کاهش نرخ سود بانکی بگیرد. این سیستم نظارتی در ابلاغیه جدید خود نه‌تنها این موسسات را ملزم به قوانین نظام بانکی کرد بلکه بر عدم امکان پیش‌بینی نرخ سود صندوق‌ها و عدم تضمین نرخ سود نیز تصریح کرد. همه مطالب ذکر شده و اتفاقات یکی دوماه اخیر نشان می‌دهد که در حال حاضر نباید امید چندانی به سرمایه‌گذاری پرسود در بانک‌های کشور داشت و به نظر می‌رسد این سیستم نظارتی همچنان تا یک سال آینده نیز ادامه داشته باشد بنابراین نرخ سود ممکن است باز هم به کاهش خود ادامه دهد. پس اگر به دنبال سود قابل توجهی از سرمایه خود هستید بهتر است به دنبال جایگزین‌های بهتری نسبت به سپرده‌گذاری در بانک باشید.
دورنمای درخشان بازار طلا و سکه و ارز در چند دهه گذشته هر زمان که مردم نگران بالا و پایین رفتن سرمایه‌های اندک خود بوده‌اند و راهی برای سرمایه‌گذاری نیافته‌اند به سمت خرید سکه و طلا روی آورده‌اند. چه بسا اینکه در باورهای کهن نیز همیشه طلا هم زینت زنان بوده است و هم پس‌انداز برای روز مبادا. پس‌اندازی که استهلاک چندانی برای صاحب آن نداشته و در بیشتر اوقات نه‌تنها رقم آن کمتر نشده که بیشتر هم شده است. اما شرایط امروز آیا زمان مناسبی برای خرید سکه و طلا و نگهداری آن به‌عنوان سرمایه‌ای که ارزش افزوده آن به مرور زمان بیشتر میشود است؟ اقتصاددانان به تازگی اعلام کرده‌اند که بررسی روندهای بلندمدت در بازار طلا نشان می‌دهد افزایش قیمت آن در بازارهای جهانی بیش از نرخ تورم میانگین بوده است. آنها با بررسی روند تغییرات طلا در نیم قرن اخیر آمریکا به این نتیجه رسیدند که «درحالی که یک دلار آمریکا در سال 1973 بیش از 5.7 برابر امروز ارزش داشته است (سال پایان یافتن حیات نظام برتون وودز)، اما ارزش هر اونس طلا در این دوره زمانی حدود 400 درصد افزایش داشته است.» و براساس آمارها به این نتیجه رسیدند که در سطح جهانی و در بلندمدت، سرمایه‌گذاری روی طلا سودده است. با این حال ممکن است روند این سوددهی در کشور ما مانند آمریکا نباشد. تجربه نشان داده است که با آنکه تحولات بزرگ بازار طلا در اکثر اوقات لرزه بر اندام بازار طلای ایران انداخته است اما با این حال این بازار ملی برای خود پارامترهای ویژه‌ای دارد. برخی اقتصاددانان معتقدند در کشور ما کنترل زیادی بر قیمت سکه نیست و افزایش قیمت طلای جهانی نقش مستقیمی روی افزایش قیمت طلای داخلی خواهد داشت. بر خلاف بازار طلای داخلی، نظارت در مورد ارز بیشتر از بازار طلاست. در مورد ارز نظارت بیشتری وجود دارد اما با این حال زمانی که ارزش ارز بالا می‌رود، دولت به رغم سیاست‌های کلان اقتصادی خود ناچار میشود به این افزایش نرخ ارز تن دهد. نکته دیگری که نباید از نظر دور داشت این است که در کشور ما نوسانات نرخ طلا و سکه به عوامل دیگری جز بازارهای جهانی طلا بستگی دارد که از آن جمله می‌توان به عوامل متعدد سیاسی و اقتصادی اشاره کرد که در دوره‌های زمانی مختلف باعث نوسان در بازار طلا میشود. البته این عوامل در بازار طلای سایر کشورها نیز تاثیرگذار بوده و قیمت طلا را افزایش یا کاهش می‌دهد. مواردی مانند نوسانات ارزش دلار، قیمت جهانی نفت، تقاضای جهانی طلا، تورم و تغییرات نرخ بهره، شاخص‌های بازار سرمایه، بحران‌های اقتصادی، تنش‌های سیاسی و برخی حوادث غیرمترقبه دیگر. در ایران و در سال‌های اخیر سیاست‌های داخلی کشور و همچنین سیاست خارجی و نوع هدفگذاری رابطه با قدرت‌های اقتصادی جهان مانند آمریکا، روسیه، چین و اتحادیه اروپا نوساناتی را در بازار طلای ملی داشته است ولی با همه این توصیف‌ها و با توجه به ثبات نسبی ایران در منطقه به نظر می‌رسد در شرایط فعلی این نوسانات به زیان سرمایه‌گذار نباشد و اگر نوسانی هم باشد در راستای افزایش ارزش سکه و طلا و به نفع سرمایه‌گذار است. هرچند که ممکن است ضعیف شدن روابط بین‌المللی باعث کاهش احتمال سوددهی شود. همچنین در صورت بروز تحریم‌های تجاری و سیاسی یا احتمال کاهش روابط تجاری با سایر کشورها که منجر به محدودیت در تجارت بین‌المللی میشود نیز امکان ریسک سرمایه‌گذاری در بازار طلا بالا می‌رود زیرا این عوامل در میان‌مدت باعث کاهش ارزش پول ملی به‌دلیل کاهش سرمایه‌گذاری خارجی شده و در پی آن افزایش تورم و نقدینگی و کاهش رشد اقتصاد بروز می‌کند. اما اگر بخواهیم یک جمع‌بندی کلی برای شرایط موجود داشته باشیم شما می‌توانید با اطمینان سرمایه‌های کوچک پولی خود را به سکه و طلا تبدیل کنید. خبر خوش آنکه براساس پیش‌بینی اقتصاددانان در ماه‌های اخیر قیمت هر اونس بین ۱۱۰۰ تا ۱۳۰۰ دلار در نوسان خواهد بود و قیمت طلا و سکه در سال پیش رو روند روبه افزایشی را طی خواهد کرد. آنطور که آمارهای ملی نشان می‌دهد، سرمایه‌گذاری در بازار سکه در سال ۹5 روند رو به رشدی داشته است و تا سال آینده نیز این روند ادامه دارد.
سایر اخبار این روزنامه
منافع ما با آمدن ۱۰ ترامپ دیگر هم بازگشت‌پذیر نیست
پاسخ به 7 پرسش پرتکرار درباره «تکمیل‌ظرفیت»
پول‌تان را کجا سرمایه‌گذاری کنید بهتر است؟
نباید کشور و مردمم را ترک می‌کردم
چرا آل‌سعود به فکر اصلاحات افتاده؟
نقض برجام را اوباما آغاز کرد نه ترامپ/ برجام نه ترکمانچای است و نه توافق قرن
70 درصد فوتبالی‌ها مالیات نمی‌دهند
مهدکودک شبانه‌روزی صلاح یا تقابل؟
اظهارات ترامپ جای تاسف دارد
فرهنگ، بدون سنگ محک
شفافیت حلقه مفقوده ماجرای مالیات در فوتبال
