روزنامه جهان صنعت

تشریح بخشی از بیماری صندوق‌های بازنشستگی

علی مروی* - نه‌تنها حال صندوق‌های بازنشستگی خوب نیست بلکه به دلیل تزریق مسکن‌های پیاپی و عدم برخورد ریشه‌ای با بیماری آنها، شرایط روز‌به‌روز وخیم‌تر می‌شود. برای فهم وضعیت فعلی صندوق‌های بازنشستگی کشور بد نیست با یک مقدمه ساده شروع کنیم. منطق کلی حاکم بر یک صندوق بازنشستگی، اخذ درصدی از حقوق اعضا در دوره پرداخت حق بیمه و پرداخت مقرری در دوران بازنشستگی است. صندوقی را در نظر بگیرید که در حال حاضر هم دارای اعضای بازنشسته و هم دارای اعضای غیربازنشسته (که باید حق بیمه بپردازند) است. یکی از ورودی‌های این صندوق، حق بیمه کارمندان عضو صندوق است. خروجی‌های صندوق هم مشتمل بر مقرری بازنشستگی اعضای بازنشسته و دستمزد کارکنان صندوق است. اگر صندوق بتواند منابع جذب‌شده را در سرمایه‌گذاری‌های سودآور صرف کند، درآمد سرمایه‌گذاری‌ها به ورودی‌ها و هزینه‌های سرمایه‌گذاری‌ها به خروجی‌های منابع صندوق اضافه خواهند شد. حالتی را در نظر بگیرید که منابع صندوق صرف سرمایه‌گذاری نمی‌شود. در این حالت با توجه به اینکه همواره سرانه پرداختی حق بیمه کارمندان از سرانه مقرری بازنشستگی کمتر است، باید تعداد کسانی که حق بیمه می‌پردازند از کسانی که مقرری بازنشستگی دریافت می‌کنند بیشتر باشد. به عبارت دقیق‌تر برای اینکه منابع صندوق کفاف مصارفش در کوتاه‌مدت را بدهد باید نسبت تعداد پرداخت‌کنندگان حق بیمه به تعداد دریافت‌کنندگان حقوق، بیشتر از نسبت سرانه دریافتی بازنشسته‌ها به سرانه پرداختی حق بیمه باشد. به عنوان مثال، اگر 25 درصد حقوق یک کارمند به حق بیمه اختصاص یابد و دریافتی یک بازنشسته 75 درصد حقوق یک کارمند باشد باید به ازای هر بازنشسته بیش از سه نفر حق بیمه بپردازند تا بتوان پس از کسر دستمزد کارکنان صندوق، مقرری وی را پرداخت کرد. به عبارت دیگر باید «نسبت پشتیبانی» بیشتر از سه باشد تا صندوق نیازمند منابع خارجی (مانند بودجه دولت) برای حفظ تعادل در منابع و مصارف نشود. برخی عنوان می‌کنند که در هر زمان برای اینکه منابع یک صندوق کفاف تعهدات آن را بدهد، نسبت پشتیبانی آن باید حداقل 6 به 1 باشد.
در حال حاضر 22 صندوق بازنشستگی در کشور فعالیت می‌کنند. صندوق تامین اجتماعی برای کارگران، صندوق بازنشستگی کشوری برای مستخدمان دولت، صندوق بازنشستگی لشکری برای نیروهای مسلح، صندوق کشاورزان، روستاییان و عشایر برای جمعیت روستایی کشور و 18 صندوق دیگر نیز برای پوشش حوزه‌های دیگر وجود دارند. یکی از بزرگ‌ترین صندوق‌های بازنشستگی کشور، صندوق بازنشستگی کشوری است. در این صندوق در حال حاضر نسبت پشتیبانی به یک رسیده است. این در حالی است که رقمی که از حقوق یک کارمند به‌عنوان سهم صندوق کم می‌شود، 27 درصد است. به عبارت دیگر باید از حقوق چهار نفر حق بیمه کم شود تا به یک نفر حقوق بازنشستگی داده شود و امکان جبران کسورات لازم نیز فراهم شود. به گفته مسوولان، صندوق تامین اجتماعی هم‌اکنون از نسبت پشتیبانی شش به یک برخوردار است و از این حیث مشکلی ندارد ولی 70 درصد منابع صندوق بازنشستگی کشوری از محل بودجه عمومی تامین می‌شود.صندوق بازنشستگی لشکری وضع نامطلوب‌تری دارد و حقوق تمام بازنشستگان آن توسط دولت پرداخت می‌شود!
طبق آمار ارائه‌شده توسط برخی مسوولان در خردادماه امسال در سال‌جاری دولت از محل بودجه عمومی مبلغی معادل ۵۴ هزار و ۳۰۰میلیارد تومان به صندوق‌های بازنشستگی کشوری، نیروهای مسلح و فولاد کمک کرده است. برای اینکه حس مناسبی از این رقم داشته باشیم، بد نیست بدانیم که بودجه امور رفاه اجتماعی در سال ۱۳۹۴ حدود 4/50 هزار میلیارد تومان بوده و در سال 95 حدود 1/62 هزار میلیارد تومان است. به‌نظر می‌رسد این کمک‌ها در سال‌های آتی علی‌الخصوص در مورد صندوق بازنشستگی کشوری و سازمان تامین اجتماعی نیروهای مسلح مقدار بیشتری باشد. به عبارت دیگر سهم پرداخت‌های بازنشستگی از محل بودجه عمومی سیر صعودی به خود گرفته است. علاوه بر این صندوق تامین اجتماعی که بزرگ‌ترین صندوق بیمه اجتماعی کشور است نیز از کسری بودجه رنج می‌برد. سه صندوق مورد اشاره قبلی روی هم حدود دو میلیون و ۱۰۰هزار بازنشسته را تحت پوشش دارند درحالی‌که صندوق تامین اجتماعی به‌تنهایی دو میلیون و ۷۹۱هزار مستمری‌بگیر اصلی دارد که با احتساب مستمری‌بگیران تبعی، این رقم به بیش از پنج میلیون نفر می‌رسد. گرچه تاکنون دست صندوق تامین اجتماعی به سوی بودجه عمومی دراز نشده است اما شواهد نشان می‌دهد که این صندوق نیز در وضعیت خوبی به‌سر نمی‌برد و به دلیل مشکلات جدی در بخش سرمایه‌گذاری آن در صورت ادامه روند موجود در آینده‌ای نزدیک به سرنوشت سه صندوق پیشین دچار خواهد شد. این اتفاق واقعه‌ای ترسناک برای اقتصاد ایران خواهد بود چراکه تبعات آن به‌تنهایی از سه صندوق فوق‌الذکر بزرگ‌تر و گسترده‌تر بوده و به‌واسطه ارتباط زندگی ۴۰ میلیون نفر تحت پوشش با این صندوق، زندگی بیش از ۵۰ درصد مردم ایران به خطر خواهد افتاد.
* مدیر گروه اقتصاد سیاسی اندیشکده مطالعات حاکمیت و سیاستگذاری
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
جرزنی امریکا شروع شد (جوان) اخبار ویژه (کيهان)اهل گفت‌وگو با عزت و سربلندی هستیم (شهروند)
سایر اخبار این روزنامه
گسترش حلقه مراودات بانکی در پسابرجام پنجاه‌ونهمین دوره «گرمی» برگزار شد؛ طرح آشتی ملی به رقابت های سیاسی انتخابات کشیده شد؛ 5 شرکت تازه در راه بورس مخالفان عملکرد وزیر راه جلسه کمیسیون عمران را ترک کردند؛ نشست کارگروه تعیین مزد سال ۹۶ کارگران برگزار نشد؛ گفت‌وگوی «جهان صنعت» با وکیل خانواده زنی که توسط همسرش کشته شد جام جهانی کشتی آزاد؛ نامزدبازی! تهران برف نَ دارد تشریح بخشی از بیماری صندوق‌های بازنشستگی ترمز کاهش تورم کشیده شد بررسی اهداف سفر نخست‌وزیر اسراییل به واشنگتن؛ معذرت‌خواهی کافی نیست تشریح بخشی از بیماری صندوق‌های بازنشستگی انتقاد تولیدکنندگان فولاد نسبت به کاهش تعرفه واردات برخی اقلام فولادی‌؛ مسوولیت تنظیم بازار همچنان بین وزارتخانه‌ها دست به دست می‌شود؛ معذرت‌خواهی کافی نیست
قیمت لحظه ای ارز دیجیتال