روزنامه ابتکار
1397/07/14
«ابتکار» از یک دهه فراز و نشیب ثبت جهانی یک اثر طبیعی ایران گزارش می‌دهد چالش های صعود «دماوند» به فهرست جهانی
زهرا شفاعیدماوند برای همگان نامی آشنا است، بلندترین کوه ایران و خاورمیانه و بلندترین قله آتشفشانی آسیا که در بخش مرکزی رشته‌کوه البرز است. دماوند برای ایرانیان جایگاه ویژه‌ای دارد. در ادبیات نامش همواره نماد استقامت است، در شاهنامه خانه پلهوانان اساطیری، برای مردم اما چون مادری زمین گیر است که نباید هیچگاه تنهایش بگذارند. از خانه که بیرون می‌روند هنوز هم چشمانشان از لابه‌لای برج‌ها و دودهای سیاه به دنبالش است. با این حال گرچه دماوند، برای ایرانیان همتا ندارد اما نتوانسته‌اند نامش را در جهان به ثبت برسانند، طی سال‌های گذشته اقداماتی در زمینه ثبت ملی آن انجام شده اما حتی ثبت ملی دماوند نتواسته میزان توجه به دماوند را در جهان افزایش دهد.
سال‌هاست خبر‌های مبنی بر ثبت یونسکو به گوش می‌رسد اما این اخبار ضد و نقیض است. در فروردین ۱۳۸۷، خبرگزاری‌های ایران اخباری را در رابطه با ثبت کوه دماوند در فهرست آثار میراث جهانی یونسکو منتشر کردند، این خبرها که از خبرگزاری‌های گوناگون مانند خبرگزاری فارس منتشر شد، کوه دماوند را به عنوان نخستین اثر طبیعی ایران که در فهرست میراث طبیعی جهانی یونسکو به ثبت رسیده معرفی کردند، اما فریبرز دولت‌آبادی، معاون سازمان میراث فرهنگی در گفت‌وگو با خبرگزاری میراث فرهنگی این ادعا را رد و آن را سوءتفاهم دانست. وی ابراز کرد: «متاسفانه برداشت اشتباهی از موضوع ثبت دماوند صورت گرفته و این خبر اشتباه است».
ویلاسازی سد راه دماوند
از طرف دیگر خبری که به گوش رسید و موجب واکنش مردم شد این بود که دماوند نخستین پرونده میراث طبیعی ایران برای ثبت جهانی در فهرست یونسکو است که به‌دلیل آسیب‌های زیست محیطی فراوانی که به این اثر وارد شده، موجب شده تا ثبت دماوند در فهرست یونسکو منتفی شود. به ثبت نرسیدن دماوند دلایل متفاوتی دارد، که طبق گفته محمدحسن طالبیان، معاون میراث فرهنگی کشور در گفت‌وگو با همشهری مداخلات انسانی علاوه بر مشکلات زیست محیطی یکی از علل رد این ثبت در یونسکو بوده است. او ضمن تایید رد شدن ثبت جهانی دماوند بیان کرده است: «دلیل جهانی نشدن علاوه بر مشکلات زیست‌محیطی آن، مداخلاتی بود که طی سالیان گذشته در دامنه این کوه صورت گرفته است.» او همچنین درباره موانع دیگر بر سر راه ثبت جهانی دماوند مانند ویلاسازی‌های گسترده در دامنه کوه دماوند در سال‌های گذشته و گسترش روستاها در کوهپایه این اثر طبیعی، ملی و تاریخی کشور گفت: «ساماندهی چنین موضوعاتی برای ثبت جهانی دماوند بسیار ضروری است که بخشی از آنها از عهده سازمان میراث فرهنگی خارج است و نیازمند عزم جدی و ملی تمام دستگاه‌ها و حتی مردم محلی ساکن در دامنه‌های دماوند است.» طالبیان تاکید کرد: «ثبت جهانی دماوند اگرچه مسیر بسیار سختی است اما شدنی است و درصورت عزم ملی دستگاه‌های مختلف کشور می‌توان به رای مثبت یونسکو در جهانی شدن این اثر تاریخی، طبیعی و ملی ایران امیدوار بود.»
اما موانعی که گفته شد تنها بخشی از این ماجرا است و داستان ثبت جهانی دماوند به همین‌جا ختم نمی‌شود. در حالی که برخی از مسئولان مدعی هستند که با آغاز ساماندهی و رفع مشکلات موجود در دماوند، موانع ثبت جهانی آن نیز به تدریج برچیده خواهد شد و مسئولان مربوطه در حوزه ثبت آثار کشور در یونسکو می‌توانند پرونده آن را به جریان بیندازند باز هم با گذشت چندین سال خبر دقیقی از ثبت یونسکو به گوش نخورده است.
اقدامات برای ثبت جهانی دماوند ادامه دارد
در پی اخبار ضدونقیضی که در رابطه با ثبت دماوند در یونسکو وجود دارد اما همچنان خبر دقیقی از ثبت جهانی دماوند در دستر‌س نیست. در این راستا محمدحسن طالبیان معاون میراث فرهنگی سازمان میراث درباره سرنوشت ثبت جهانی دماوند به «ابتکار» می‌گوید: ثبت جهانی دماوند در حال اجرایی شدن است اما کار اصلی ساماندهی اطراف دماوند است و این موضوع نیازمند همکاری همه ارگان‌ها مانند شهرداری، سازمان محیط‌زیست و دهداری و.... است، همچنین باید گفت سازمان میراث فرهنگی قطعا به تنهایی نمی‌تواند اقدامی انجام دهد. وی می‌گوید: استاندار مازندران باید کارهای زیادی انجام دهد تا آشفتگی‌های موجود را رفع کند، برای رهایی از این آشفتگی‌ها نیازمند مدیریت صحیح هستیم و اگر این نابسامانی‌ها بررسی نشود ممکن است امتیاز ثبت جهانی دماوند از دست برود. طالبیان می‌گوید: ما از مدیر کل استان مازندران درخواست داریم که با دستگاه‌های مختلف نشست داشته باشند تا بتوانیم در زمینه ثبت دماوند در یونسکو به موفقیت دست یابیم. معاون میراث فرهنگی سازمان میراث می‌گوید: اقدام مهمی که ما باید برای ثبت جهانی دماوند انجام دهیم این است که، توانایی به ثبت رسیدن دماوند را در معرض دید قرار دهیم تا مانعی برای ثبت وجود نداشته باشد. او می‌گوید: این میراث طبیعی ایران نیازمند همراهی فعالان محیط‌زیست، مشارکت مردمی و... برای ثبت جهانی است. طالبیان درباره اقداماتی که از طرف ارگان‌های دیگر برای ثبت جهانی دماوند باید انجام شود می‌گوید: فعالیت‌هایی مانند ممنوعیت ساخت‌وساز در دماوند، مشخص بودن مسیر‌های کوهنوردی برای آنکه آسیبی به طبیعت وارد نشود، ممنوعیت ورود وسایل نقلیه به این محدوده و کمک برای حفظ آثار با ارزشی که در اطراف دماوند وجود دارد و..... از جمله اقداماتی است که باید از سوی ارگان‌های مختلف در کشور انجام شود.
نقطه مشترک ارسباران و دماوند
قله دماوند اما تنها میراث طبیعی ایران نیست که لایق ثبت جهانی باشد. جنگل‌های ارسباران و درختان هیرکانی از جمله میراث طبیعی ایران هستند که می‌تواند به دنیا به عنوان گونه‌های منحصر به فرد معرفی شود. جنگل‌های ارسباران البته یکی از خوشبخت‌ترین میراث طبیعی ایران هستند که حالا در مسیر ثبت جهانی قرار دارند. میراث فرهنگی نزدیک به 10 سال است که اقداماتی از جمله تشکیل کارگاه‌ها و کلاس‌های آموزشی به بومیان را انجام داده تا بتواند موانع پیش روی این میراث طبیعی را برطرف کند. با این حال اما جنگل‌های ارسباران همچنان به دلیل مشکلات زیست محیطی نتوانسته رضایت یونسکو را جلب کند و 11 تیر ماه سال جاری کمیته میراث جهانی یونسکو این پرونده را رد کرده است. با این حال میراث فرهنگی همچنان در پی رفع نواقص و ایرادات این میراث طبیعی برای ثبت در یونسکو است و می‌توان گفت که شاید این اثر طبیعی ایران پیش از دماوند ثبت جهانی شود.
اما «تخریب زیست محیطی» نقطه مشترک اغلب میراث طبیعی ایران است. دلیلی که تا کنون جنگل‌های ارسباران و همچنین قله دماوند را از قرار گرفتن در فهرست جهانی میراث طبیعی یونسکو باز داشته است. این تخریب زیست محیطی نتیجه سال‌ها بی‌توجهی به محیط زیست و عدم اولویت دادن به طبیعت بوده است. بهره برداری‌های بیش از حد از منابع طبیعی برای توسعه ایران سبب شده تا میراثی چون جنگل‌های ارسباران و قله دماوند با تخریب‌های زیست محیطی بسیاری مواجه شود. با این حال متولیان ثبت جهانی ایران میراث طبیعی سعی در رفع این مشکلات دارند. از جمله آنها، ثبت ملی شهرستان رینه است. معاون میراث فرهنگی سازمان میراث که از ثبت این شهرستان خبر داده، می‌گوید: «رینه که یکی از شهرهای استان مازندران است و در بخش لاریجان شهرستان آمل قرار دارد و نزدیک‌ترین شهر به قله دماوند محسوب میشود قرار است ساماندهی شود و از آن به عنوان پایگاهی برای کوهنوردان استفاده شود. از این طریق این محدوده به دیگران نیز معرفی خواهد شد.»
ثبت جهانی دماوند؛ چشم‌انتظار مدیریت موفق
یک دهه از زمان شروع اقدامات برای ثبت جهانی قله دماوند می‌گذرد، اما همچنان این میراث طبیعی ایران نتوانسته جایگاه خود را در جهان بدست آورد. یکی از موانع پیش پای آن مدیریت نادرست منابع طبیعی است که همچنان پس از 10 سال همچنان ادامه داشته است. معاون میراث فرهنگی سازمان میراث بر این امر تاکید داشته و می‌گوید: «برای ثبت جهانی دماوند نیازمند مدیریت موفق هستیم چرا که تا زمانی که برای حفاظت از دماوند اقدامی صورت نگیرد نمی‌توان ادعایی برای ثبت یونسکو داشت. گرچه طالبیان می‌گوید «سازمان میراث فرهنگی آمادگی کامل برای ثبت دماوند را دارد» اما به گفته او، این ثبت نیازمند حمایت مردم و ارگان‌های دیگر است.
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
سایر اخبار این روزنامه
جایزه صلح نوبل به خاطر مقابل با خشونت های جنسی به یک دکتر آفریقایی و یک زن ایزدی عراقی تعلق گرفت
محمدعلی وکیلی
تصویب کردن یا نکردن، مسئله این است
«ابتکار» از یک دهه فراز و نشیب ثبت جهانی یک اثر طبیعی ایران گزارش می‌دهد
چالش های صعود «دماوند» به فهرست جهانی
به بهانه واکنش «واشنگتن پست» به مفقود شدن روزنامه‌نگار عربستانی این روزنامه مرور شد
تعیین قیمت خودروها در نهاد های نظارتی و حیاتی چه تاثیر ی دارد؟
دور زدن قیمت گذاری دستوری در حاشیه بازار خودرو
«ابتکار» از اعمال فشارهای بیرونی به نمایندگان برای رد لایحه CFT گزارش می دهد
تعیین تکلیف سیاست‌زده برای قانونگذاران
رهبر انقلاب اسلامی در اجتماع بسیجیان در ورزشگاه آزادی :
تاکید می‌کنم که جوانان راه حل کشورند نه مشکل کشور
«ابتکار» دلایل تغییر لحن دونالد ترامپ نسبت به عربستان سعودی را بررسی می‌کند
«گاو شیرده » در منگنه ترامپ
«ابتکار» از جای خالی لبخند روی لبان ایرانیان گزارش می‌دهد
لبی به وسعت خنده
فرمانده ناجا در پیامی به مناسبت هفته نیروی انتظامی تاکید کرد
توجه جدی به معیشت و صیانت از کارکنان ناجا
با انجام سه بازی از مرحله یک هشتم نهایی مشخص شد
پدیده، مس کرمان و سپاهان در یک هشتم نهایی جام حذفی فوتبال ایران
دلنوشته همسر شهید سرلشکر
