روزنامه اعتماد
1397/06/21
رفتن يا نرفتن مساله اين نيست
مرجان زهراني| گويا سفر به قلب امريكا هراس‌انگيز است؛ نه براي همه اما دست‌كم براي «كيهانيان» حضور در يك نشست بين‌المللي در نيويورك چندان خوشايند به نظر نمي‌رسد. اين موضوع گرچه از خط و ربط هميشگي كيهان مشخص است اما صبح ديروز مديرمسوول اين روزنامه نشان داد كه به خصوص اين‌بار بسته پيشنهادي ويژه‌اي براي حسن روحاني دارد كه براي حضور در اجلاس سالانه سازمان ملل مهيا مي‌شود. حسين شريعتمداري در سرمقاله اين روزنامه نوشته‌بود كه امسال اجلاس سالانه مجمع عمومي سازمان ملل متحد در حالي برگزار مي‌شود كه دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا رياست دوره‌اي و يك‌ماهه شوراي امنيت سازمان ملل را برعهده دارد. او با اين توضيح، پيشنهاد داده « اكنون فرصت مناسبي به دست آمده است كه رييس‌جمهور كشورمان با اعتراض رسمي و آشكار به رياست ترامپ بر شوراي امنيت سازمان ملل متحد از شركت در مجمع عمومي سالانه اين سازمان خودداري كند تا از اين طريق و با تحقير ترامپ، لااقل به بخشي از اهانت‌هاي امريكا عليه ايران و مردم ايران پاسخ داده باشد.» شريعتمداري البته در بخش ديگري از سرمقاله مدعي شده كه سفرهاي همه‌ساله روحاني دستاوردي نداشته است كه حالا با حضور نيافتن او از دست برود. سرمقاله ديروز كيهان البته مورد توجه حسام‌الدين آشنا، مشاور رييس‌جمهوري نيز قرار گرفته‌بود و مثل هميشه در توييتر خود به آن واكنش نشان داد. آشنا در چهار بند توضيح داد كه كيهان قديمي‌ترين و ارشدترين سخنگوي جريان كوچك ولي قدرتمند «نه به ديپلماسي» در ايران معاصر است. او البته تاكيد كرده‌بود كه نمي‌گويم رييس‌جمهوري ايران در مجمع عمومي يا شوراي امنيت شركت كند يا نه اما استدلال بيان شده براي عدم حضور در مجمع از ترس امكان حضور در جلسه شوراي امنيت غلط است. همچنين بهروز نعمتي، سخنگوي هيات رييسه و از نزديكان علي لاريجاني نيز در توييتر خود و در واكنش به سرمقاله كيهان نوشت آقاي رييس‌جمهور؛ از شما انتظار مي‌رود كه عاقلانه رفتار كرده و به سخنان بي‌اساس و احساسي اشخاصي كه در اقليت هستند، توجهي نكنيد؛ با اقتدار و به پشتوانه راي مردم در مجمع عمومي سازمان ملل حضور يافته و پيام صلح و دوستي مردم ايران را به تمام دنيا مخابره كنيد. آنچه صريح و بي‌پرده كيهان ديروز به روحاني پيشنهاد داد، آيت‌الله احمد جنتي در افتتاحيه اجلاسيه خبرگان از آن ابراز نگراني كرده و تلويحا گفته‌بود كه روحاني براي ديدار با ترامپ راهي نيويورك مي‌شود و هشدار داده‌بود كه مقام معظم رهبري مكررا گفته‌اند هيچ‌كس حق ندارد با امريكا مذاكره كند. در واقع او در خلال اين سخنراني هشدار داده‌بود كه مبادا كسي از دولت و هيات همراه كه راهي نيويورك مي‌شوند خيال خام ديداري يكباره يا تجربه تكرار مكالمه‌اي تلفني در سر داشته‌باشند. اين موضوع البته با واكنش محمود واعظي، رييس دفتر رييس‌جمهوري هم روبه‌رو شد كه دنباله‌دار بود. واعظي اظهارات آيت‌الله جنتي را نادرست دانست و دفتر رييس مجلس خبرگان بيانيه داد كه واعظي برداشت اشتباه كرده و آيت‌الله جنتي گفته كه ترامپ شيطنت‌هايي دارد و مي‌خواهد با روحاني ديدار كند و واعظي بايد عذرخواهي كند. از آن سو هم واعظي گفته بود لازم نمي‌داند عذرخواهي كند .حضور هميشگي و مخالفت‌هاي تازه
تمام روساي‌جمهوري ايران دست كم چند روز پاياني تابستان تا اوايل مهر ماه را در نيويورك گذرانده‌اند و تنها كسي كه راهي امريكا نشده تا به سازمان ملل برود و در ميان سران كشورهاي جهان سخنراني كند مهدي بازرگان، نخستين نخست‌وزير جمهوري اسلامي است كه فرصت كوتاه حضور او در قدرت و جنجال ملاقاتش با كسينجر مجالي براي حضور در عرصه بين‌المللي برايش باقي نگذاشت. شهيد محمدعلي رجايي در قامت نخست‌وزير به نيويورك رفت و در جريان سخنراني‌اش اعلام كرد، آمده تا نداي مظلوميت ملت مسلمان ايران را به گوش جهان برساند و حتي آثار شكنجه به جا مانده از رژيم پهلوي را به خبرنگاران نشان داد. او با يك سخنراني ضد امپرياليستي در قلب امريكا بر استقلال كشور تاكيد كرد. آيت‌الله خامنه‌اي هم در دوران رياست‌جمهوري به نيويورك رفت و در نطق خود به مساله رژيم صهيونيستي و همچنين «ارزش‌هاي فرهنگي پس از انقلاب» اشاره كرد. آيت‌الله خامنه‌اي در سخنراني خود، صدام را به هيتلر تشبيه مي‌كند و خواستار استفاده از تجربه دادگاه نورنبرگ و طرح تنبيه عراق به عنوان متجاوز به منظور تضمين امنيت منطقه مي‌شود. آيت‌الله هاشمي رفسنجاني، رييس‌جمهوري كه پس از آيت‌الله خامنه‌اي راهي پاستور شد پس از انقلاب هرگز به نيويورك نرفت وتنها رييس‌جمهوري است كه در مجمع عمومي سازمان ملل سخنراني نداشت. البته به گفته محمد هاشمي برادر او عدم حضو رآيت‌الله هاشمي به دليل ممانعت‌هايي در داخل نبوده است اما سيدمحمد خاتمي با طرح گفت‌وگوي تمدن‌ها به نيويورك رفت و توانست سال 2001 را به نام طرح خود ثبت كند. ركورددار سفر به نيويورك هم محمود احمدي‌نژاد است كه دست‌كم 8 بار با اعوان و انصار خود به اين ايالت امريكا سفر كرد و هر سال سخنراني‌هاي پرحاشيه‌اي داشت از جمله سال 89 و 90 كه يك بار ماجراي هولوكاست را پيش كشيد و بار ديگر از مديريت جهاني گفت. او به گونه‌اي سخن گفت كه تمامي رسانه‌ها زير سوال رفتن جنايت هيتلر يعني هولوكاست را تيتر خود كردند . روحاني هم در اولين شهريور پس از حضور در پاستور راهي نيويورك شد و طرح «جهان عاري از خشونت» را پيشنهاد داد و هر سال در مجمع عمومي سازمان ملل شركت كرده است. با اين حساب گرچه ارتباط با امريكا جايي در ايدئولوژي جمهوري اسلامي ندارد و البته تابو محسوب مي‌شود اما سفر به اين كشور براي حضور در نشستي بين‌المللي از اوايل انقلاب با مخالفت جدي مواجه نبوده و همواره روساي جمهوري از اين نشست به عنوان تريبوني استفاده كرده‌اند كه مي‌تواند انعكاس‌دهنده صداي ايران باشد؛ گرچه در هر دوره نماينده يك جريان فكري در ايران پشت تريبون قرار گرفته است.
به نظر مي‌رسد اين‌بار جرياني خاص با وجود علم به اينكه تصميم‌گيري در سياست خارجي در چنين سطحي تنها در اختيار رييس دولت نيست و با وجود مخالفت آشكار رهبر انقلاب و تاكيد بر اينكه « نه مذاكره مي‌كنيم، نه جنگ مي‌شود» تلاش دارند با بيان پيشنهاداتي به ظاهر خيرخواهانه به روحاني هشدار دهند. اما بعيد است كه از اين نكته هم بي‌اطلاع باشند كه عدم حضور در اين اجلاس تنها وجهه ديپلماتيك ايران را تحت تاثير قرار خواهد داد.
مخالفان حضور روحاني در نيويورك در دوران رياست‌جمهوري احمدي‌نژاد مخالف سفرهاي هر ساله او به امريكا نبودند، آنها از حضور احمدي‌نژاد در نيويورك هراسي نداشتند، چون به حد كفايت در سخنراني‌هاي او ديپلماسي‌ستيزي مقبول اين جريان فكري وجود داشت با اين حال آنها علاوه بر احتمال ديدار ترامپ و روحاني احتمالا از متني كه قرار است در سازمان ملل قرائت شود نيز نگران هستند. در غير اين‌صورت ضرورتي نداشت كه از رييس‌جمهور بخواهند فرصت حضور در يك مجمع جهاني را از دست بدهد.
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
