روزنامه جمهوری اسلامی: دروغگویی؛ریشه بسیاری از مشکلات

1397/05/30

دروغگویی؛ریشه بسیاری از مشکلات

9 هزار میلیارد دلار گم شده است! رئیس جمهوربا استیضاح ربیعی موافق بود ! ایران سهمش از دریای خزر را به روسیه بخشید!چینی‌ها ماهی‌های خلیج فارس را به نفع خود برداشت می‌کنند! هجوم کشتی‌های چینی به سفره صیادان ایرانی !رئیس دفتر رئیس جمهوری:ما حساب آقای علی لاریجانی را از مجلس جدا می‌دانیم!درگیری مسافران با کارکنان فرودگاه ایلام !آتش زدن پمپ بنزین شهید حججی در سالگرد شهادت او!و... این روزها فیلم‌های مونتاژ شده بسیاری نیز در فضای مجازی دست به دست می‌شوند که با دروغ پردازی حرفه‌ای عامل ایجاد تنش و درگیری در بخشی از افراد جامعه می‌شود.
دروغ گفتن در باره وضعیت ایران از طرف دشمنان در قالب رادیو و تلویزیون و شبکه‌های مجازی خارجی چندان بعید نیست، آنها می‌خواهند با دروغ پردازی در میان ایرانیان، اختلاف افکنند و حکومت کنند؛ اما درد اصلی از رشد دروغ سازی در میانه جامعه ایرانی و به ویژه سیاستمدارانش برضد خود است و بد‌تر از آن هم این که خود مدعیان اخلاق نیز هستند. در چنین شرایطی می‌توان آرزو کرد کاش گفتن «دروغ مصلحتی» هم در اعتقادات اسلامی به هر نوع و شکلش حرام بود که سیاستمداران مجبور نباشند برای هر کاری که باب میل آنها نیست دروغ بگویند و آنوقت آن را با عنوان دروغ مصلحتی توجیه کنند.. اگر چه می‌دانیم اکثر دروغ‌هایی که به نام مصلحتی هم گفته می‌شود، دروغ محض است و گفتن آن گناهی کبیره محسوب می‌گردد.
متاسفانه امروزه در بسیاری مواقع در قالب دروغ مصلحتی دروغهای شاخدار هم می‌شنویم و گویندگان آن در هر شان و مکان و موقعیت اجتماعی، اقتصادی و سیاسی بدون هیچ ابایی آن را به زبان می‌آورند و نه از بندگان خدا که از خدا هم شرم ندارند و زبان خود را برای هر موضوعی اگر چه پیش پا افتاده باشد به دروغ باز می‌کنند و زندگی خود را به شدت به دروغ آلوده می‌سازند.
مثال آوردن برای شنیدن دروغ و حتی خواندن آن درسطح جامعه و رسانه‌ها و... زحمت ندارد که ما فقط چند نمونه از آنها را در ابتدای این مطلب آوردیم و اگر چه هر قدر هم تکذیب شود، جامعه چشم انتظار شایعه آن را کاملا را ست می‌پندارد اگر چه باز هم به همان دروغ مصلحتی در فرهنگ عمومی ما باز می‌گردد و تقریبا همه می‌توانند به یادآورند که چه میزان از افراد جامعه در مراحل مشکلات عادی روزانه خود به دروغ متوسل می‌شوند درحالیکه می‌توان با راستی آن را به سرانجام برسانند.

البته اینکه بگوئیم این دوران همه مشکلات مردم هم با راستگویی حل می‌شود، سخن گزافی است؛ زیرا شرایط روز جامعه بسیاری از مردم رامجبور به دروغگویی کرده است! اما اگر بتوان در میان انبوهی از مشکلات، سالم زندگی کرد هنر است. یقینا بسیاری دیگر هم هستند که علیرغم حضور در همین جامعه هیچگاه رزق و روزی، زبان، فکر و کلام خود را به دروغ آلوده نساختند.
در جامعه ما دروغ گفتن فقط ابعاد اقتصادی ندارد، بلکه هرگاه سیاستمداران بخواهند به گروه رقیب ضربه بزنند، از این ابزار دم دستی به خوبی استفاده می‌برند. و در زمان‌های خاصی همانند رای گیری در مجلس برای استیضاح یا عدم استیضاح یک وزیر و یا رای اعتماد به دیگری و حتی زمانه پر آشوب تبلیغات انتخابات این رویه غلط آنقدر گسترده می‌شود و صفت رذیله دروغگویی خود را به رجال سیاسی نزدیک می‌سازد که دروغ گفتن و دروغ بستن به دیگری به رسم رقیب کشی قدرتمندی تبدیل می‌شود.
اگر چه نمی‌توان این آفت اجتماعی، سیاسی و اقتصادی را به یکباره از جامعه زدود؛ اما بازتاب دلنگرانی عمده مردم بخاطره گسترش دروغ در جامعه هم ارزشی است که می‌تواند برای بسیاری از افراد خصوصا اهل سیاست و درجه بعد برای همه افراد جامعه، تلنگری باشد که بپذیریم وقتی می‌توان با یک مرحله قناعت از دهها دروغ در زندگی کم کرد؛ چرا ما این را ه را نرویم و چرا شیفته راستگویی نباشیم؟
آقای علیرضا نوری از هموطنان ایرانی که سالها در کشور ژاپن بوده است در باره مشکل فرهنگی دروغگویی میان ما ایرانی‌ها می‌گوید: من 15 سال در ژاپن بودم و دراین سالها به این نتیجه رسیدم که چون مردم این کشور راست می‌گویند در جهان پیشرفت کرده اند، زیرا آنها هر کاری که انجام می‌دهند، آن را بدون غش و دروغ انجام می‌دهند و همین مساله باعث شده تا کیفیت تولیدات و کیفیت کارهای آنها در دنیا معروف باشد.
وی ادامه می‌دهد: در آن کشور با دروغگویی کارها پیش نمی‌رود و آنوقت مجبور خواهی بود درستکار و راستگوباشی که اعتماد مردم راهم به سوی خود جلب خود می‌کرد.
آقای نوری ادامه می‌دهد: در سالهای اولی که به ژاپن رفته بودم، روزی در شرکتی که کار می‌کردم مواد اولیه تولید کالا تمام شده بود و همه کارگران بی‌کار نشسته بودند. من هم مانند بقیه بیکار بودم تا اینکه از دور شاهد آمدن رئیس شرکت شدم و همین مساله باعث شد به دروغ خود را مشغول کاری سازم (!) وقتی رئیس شرکت جلو آمد متوجه دروغگویی من شد و خطاب به من گفت: علیرضا وقتی کار در شرکت نباشد تو مقصر نیستی من مقصرم، نمی‌خواهم به دروغ خود را مشغول سازی تو هم مانند بقیه کارگران استراحت کن !
حجت الاسلام مصطفی شاهدی مدرس حوزه و دانشگاه هم درباره معایب و زیانهایی که دروغ گفتن نصیب فرد وجامعه می‌سازد می‌گوید: در حدیثی از رسول گرامی اسلام روایت شده که ریشه بسیاری از مشکلات و همزمان ریشه حل بسیاری از مشکلات ما هم در آن است که می‌فرمایند: از دروغ گفتن پرهیز کنید اگر چه نجات خود را در آن بدانید زیرا دروغ باعث نابودی و هلاکت شما می‌شود.
وی ادامه می‌دهد: حیات و ممات یک فرد و جامعه در این جمله کوتاه نهفته است و به همین دلیل هم اسلام به شدت دروغ گفتن را نهی فرموده و حتی در قرآن کریم جایگاه دروغگویان و منافقان را یکسان دانسته که جایگاه آنها در دوزخ است.
حجت الاسلام شاهدی می‌گوید: منافق زبان و دلش دو تا است و همزمان که زبانش سخن می‌گوید در دلش هیچ اعتقادی به گفته‌اش ندارد وای بسا در پشت سر غیب می‌کند و انواع و اقسام فحش و اهانت را به فردی که در مقابلش به دروغ اظهار وفاداری می‌کرد روا می‌دارد.
این مدرس حوزه و دانشگاه می‌افزاید: رسول خدا با این توصیه راه درست را به امت خود نشان دادند و هر فرد و جامعه‌ای بخواهد رستگار شود باید این راه و سفارش رسول گرامی اسلام را مد نظر قرار دهد.
وی ادامه می‌دهد: اگر افراد دروغگو در جامعه در هر پست و مقامی بداند و یقین و باور داشته باشند که هلاک جامعه و فرد بخاطر همین دروغ گفتن‌های به ظاهر ساده است اینقدر در حق خود وجامعه ظلم نمی‌کند.
وی ادامه می‌دهد: چون قرآن کریم بارها منافقین را خارج از اسلام معرفی کرده و کاذبین و دروغگویان را در همان حد معرفی کرده است در ایمان فرد دروغگو هم باید شک کرد زیرا از نشانه‌های مومن این است که دروغ نمی‌گوید.
حجت الاسلام شاهدی بر این باور است که مذمت دروغگویی برای برخی از دروغگویان آشکار نیست اما بسیاری هم هستند که می‌دانند دروغ می‌گویند اما غفلت کاملا بر دلهای آن‌ها سایه افکنده و این افراد یقینا در شمار هلاک شدگان هستند.
وی می‌افزاید: یکی دیگر از اثرات سو دروغگویی در جامعه افزایش فقر است که در روایات متعدد هم آمده که دروغ فقر می‌آورد و این مساله برای اهل معرفت روشن است. یکی دیگر از عوامل افزایش فقر در جامعه ما رواج همین رویه سو دروغگویی است.
وی می‌گوید: در اسلام آنچنان در مذمت دروغگویی روایات و احادیث هست که در هیچ دینی نیست ولی متاسفانه ما مسلمین به این سفارش اسلام چندان اهمیت نمیدهیم و اتفاقا گرفتار اثرات منفی آن هم شده ایم.
این مدرس حوزه و دانشگاه می‌افزاید: اگر چه دروغگویی برای همه مسلمانان منع شده اما با توجه به سفارش‌های متعدد ائمه معصومین که پیشوایان شیعه هم هستند گفتن سخن دروغ یقینا برای ما شیعیان بسیار نکوهیده‌تر است.
وی با رد توجیه دروغ مصلحتی هم می‌افزاید: متاسفانه این ابزاری در دست دروغگویان است بلکه دروغ مصلحتی که صحبت آن می‌شود فقط در حد فتنه انگیزی و نجات جان افراد است درحالیکه اکنون دروغ برای سودجویی و رفاه را هم دروغ مصلحتی جا می‌زنند.
وی ادامه می‌دهد: همه ما داستان معروف ابوذر و پیامبر اسلام را می‌دانیم که ابوذر حتی برای نجات پیامبر (ص) هم دروغ نگفت که اتفاقا همین راستگویی باعث نجات جان رسول اکرم شد.
دکتر سید عباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در زمانی که هنوز وزیر نشده بود، در اظهار نظری برای کاهش دروغ در جامعه نوشته بود: دروغ‌های مقامات دولتی، معمولا با این توجیه موجّه می‌شوند که برای نفع و رفاه عموم صورت می‌گیرند و چون با انگیزه «نوع‌دوستی» رخ می‌نماید و ابعاد شخصی نمی‌یابد، قبح اخلاقی و حرمت شرعی ندارد.
شاید با همین نگرش هم برخی از فیلسوفان قدیم مدعی شده‌اند:اگر کسی بتواند دروغ بگوید این حکام شهرند که می‌توانند بنا به مصلحت و برای تامین منافع کشور به شهروندان و دشمنان دروغ بگویند.
در مقام ارزیابی و داوری این دیدگاه، چند نکته را باید در نظر داشت:
1- حاکمان و مدیران، در بسیاری از موارد، انگیزه اصلی‌شان حفظ و بقای قدرت خود است، اما به دروغ متوسل می‌شوند با این توجیه که مصالح و منافع اجتماعی به بقای آنان گره خورده است و لذا حفظ و بقای قدرت‌شان، نگاهبان مصالح اجتماعی است. آنان در این دروغ نه تنها به «دیگر فریبی» رو می‌آورند که گاه در آن «خودفریبی» هم رخ می‌دهد. مطالعات میدانی دروغ‌های مدیران، نشانگر آن است که چونان خلطی نادر الوقوع نمی‌نماید. به دیگر سخن، اگر انگیزه‌های گویندگان را در حسن و قبح اخلاقی مهم بدانیم (که طبعا اهمیت دارند) در بسیاری از موارد انگیزه منافع اجتماعی رنگ می‌بازند و منافع شخصی چونان بقای قدرت و حذف دشمنان و رقبا و... مکشوف می‌گردند.
2- اگر چه به ندرت مکتب اخلاقی با نظریه «کانت» در نفی و تقبیح مطلق دروغ همراهی می‌کند (چه این که او دروغ را در هر شرایط فردی و اجتماعی قبیح می‌شمرد) اما نمی‌توان با این استدلال او همراه نشد که دروغ‌گویی موجب بی‌اعتبار شدن سخن می‌شود و در نتیجه تمامی حقوق مبتنی بر قراردادهای اجتماعی را ضعیف و باطل می‌کند. این استدلال متین، موجب می‌گردد که نتوان سیاست‌مدار را در عرصه اظهارنظر، با دست باز دید که در موقعیت‌های گوناگون، با بهانه‌های کوچک و بزرگ، دروغ را بر حقیقت ترجیح دهد. چه این که استفاده بی‌مورد و گاه بی‌رویه از این ابزار، به سلب اعتماد مردم از سیاست‌مداران می‌انجامد و حرفه سیاست را به حرفه‌ای کم شرافت و یا بی‌شرافت تبدیل می‌کند.
3- رابطه دولت- ملت می‌تواند به دو شکل رخ بنماید: رابطه‌ای فریب‌کارانه و دغل‌بازانه یا رابطه‌ای صادقانه. تصویر اسلامی از رابطه دولت- ملت نوع اخیر آن است. سیاست به معنای دروغ‌پردازی و دغل‌کاری، سیاستی مخدوش از منظر رهبران دینی- اسلامی بود. حال اگر سیاست‌مداران در جامعه اسلامی، از چونان ابزاری سود جویند، چونان رابطه‌ای صادقانه شکل نمی‌گیرد.
4- این نکته حکیمانه، معروف و متداول است که هر دروغ، به دروغ‌های جدید منتهی می‌شود و دروغگو، برای پر کردن چاله‌های دروغ و بازسازی اعتماد، به دروغ‌های جدید متمسک می‌شود. این نکته در عرصه سیاست نیز راه می‌یابد. وقتی سیاست‌مدار در یک موضوع از دروغ بهره می‌جوید، چالش‌های بعدی او را به دروغ‌های نو می‌کشاند. بویژه آن که در عصر ارتباطات و رسانه، پیگیری و سرکشی خبرنگاران و اصحاب اطلاع‌رسانی، او را راحت نمی‌گذارند و بالاخره این دور و تسلسل دروغ، باتلاق سیاست‌ورزی او می‌شوند و او را در مرداب عفن و لجن‌زاری از عفونت دروغ مدفون می‌سازند.
5- این برداشت نیز تجربه‌ای عمومی است که آفتاب حقیقت، همیشه پنهان نمی‌ماند. دروغگویان در عرصه سیاست نیز تا مدتی می‌توانند در قلعه دروغ امنیت کاذب بیابند و به کمک خویش، با پنهان‌کاری و فریب مردم را غافل و یا گمراه سازند. اما این قلعه موهوم، محکوم به فروپاشی است و پس از چندی رمزهای دروغ بر ملا می‌شوند و راستی از نادرستی خود را باز می‌نمایاند و در آن هنگامه است که احساس فریب‌خوردگی، چونان خوره‌ای روان و روح مردمان را می‌آزارد و بذر کینه را می‌کارد و هیمنه نفرت را بر می‌آورد و سیاست‌مداران دروغ‌پرداز را در شعله‌های خود خاکستر می‌کند.
***
بسیاری از مشکلات جامعه از مشکلات خانوادگی، طلاق، فراوانی شکایت‌ها در محاکم قضایی و دادگاهها،ادارات، سازمانها و...ریشه در دروغ دارد نمی‌توان به یکباره این آفت را که ریشه در قرون و اعصار دارد و در بافت جامعه هم نفوذ کرده به یکباره نابود کرد می‌توان به سمت راست گویی حرکت کرد و هر قدمی که در این راه از هر فرد جامعه برداشته شود 80میلیون قدم برای اصلاح جامعه برداشته‌ایم که یقینا بسیار ارزشمند است و در این راه یقینا آنهایی که در جایگاه بالاتر سیاسی و اجتماعی قرار دارند، رسالت سنگین‌تری هم بر عهده خواهند داشت.
*متاسفانه در جامعه ما در قالب دروغ مصلحتی و به اصطلاح ناچاری بعضی افراد در موقعیت‌های مختلف سیاسی اجتماعی اقتصادی و حتی خانوادگی به راحتی دروغ می‌گویند درحالیکه ریشه بسیاری از مشکلات در کشور از همین مرحله آغاز می‌شود.
*اگر تک تک افراد جامعه تلاش کنیم روزانه حداقل از یک سخن و کار و عمل دروغ دوری کنیم روزانه 80 میلیون قدم درستکاری در کشور طی می‌شود که حرکت بسیار ارزشمندی برای اصلاح جامعه است.

لینک منبع خبر 100 بازدید:

بازاریابی سیاسی یک قلدر (کيهان)رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام: می‌توانیم پالرمو و CFT را با تحفظ قبول کنیم (شهروند)

سایر اخبار این روزنامه