روزنامه وطن امروز
1397/05/22
بورس انرژی در انتظار موافقت دولت
محمد نجارصادقی: یکی از راه‌های دور زدن تحریم‌های حوزه فروش نفت افزایش فروشندگان است، بورس نفتی می‌تواند این کار را تا حدودی انجام دهد و در کنار این شرایطی را ایجاد کند که هر ایرانی هر میزان که می‌خواهد در صنعت نفت کشور خود سهم داشته باشد؛ در حال حاضر شرکت ملی نفت مانع از این اتفاق شده و خود به عنوان فروشنده انحصاری نفت خام در حال فعالیت است. به گزارش «وطن‌امروز»، بنا بر اظهارات جان‌هوگ، رئیس بخش سیاست‌گذاری وزارت امور خارجه آمریکا، از 13 آبان‌ماه سال جاری بخش دوم تحریم‌های ایالات متحده آمریکا علیه ایران اعمال خواهد شد؛ تحریم‌هایی که قرار است تبادلات پولی و نحوه فروش نفت ایران را دستخوش محدودیت کند. ایران در اوایل دهه 1390 هم با این مشکل روبه‌رو شد و در مجموع فروش نفت کشورمان بسیار کاهش پیدا کرد. با توجه به اینکه 50 درصد درآمدهای ایران وابسته به نفت و مشتقات آن است هرگونه تغییری در این حوزه می‌تواند صدمات جبران‌ناپذیری به اقتصاد داخلی بزند. افزایش قیمت کالاهای مصرفی و فشارهای معیشتی در کنار افزایش قیمت ارز و فشار به تولیدکنندگان با افزایش قیمت مواد اولیه بخش کوچکی از این صدمات هستند. در دوره قبلی تحریم فروش نفت ایران، دولت وقت استفاده از ظرفیت بازرگانان آزاد را در دستور کار قرار داد به این شکل که نفت را در اختیار آنها قرار می‌داد و از آنها می‌خواست به عنوان دلال یا به تعبیر مناسب واسط، نفت ایران را بفروشند. با وجود اینکه این مدل فرار از تحریم‌ها توانست تا حد قابل توجهی از مشکلات فروش نفت ایران بکاهد اما مفسده‌های خاص خود را هم داشت که اصلی‌ترین دلیل بروز آن را می‌توان در عدم شفافیت جست‌وجو کرد. کارشناسان، فروش نفت در بورس داخلی را راه ایجاد شفافیت در این‌باره می‌دانند؛ به طوری که شرکت‌های بزرگ و حتی بازرگانان در صورت اخذ مجوزهای اولیه از سازمان بورس و با قیمتگذاری شفاف، نفت را به صورت ریالی در بورس تهیه کنند و در صورتی که خواستند آن را در اختیار پتروشیمی‌های داخلی بگذارند یا آن را در بازارهای جهانی به فروش برسانند. عرضه نفت در بورس به غیر از کمرنگ کردن تاثیر تحریم‌ها 2 مزیت اساسی دیگر نیز دارد، اول اینکه خریداران نفت بخش خصوصی می‌توانند با فراغ بال و برنامه‌‌ریزی بلندمدت شروع‌کننده فرآوری نفت‌خام شوند و از این حیث چرخ پتروشیمی‌های خصولتی را که زیر نظر وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی است بچرخانند و حتی اقدام به تاسیس پتروشیمی‌های جدید کنند. مزیت دوم اینکه فروشندگان نفت خام ایران در سطح جهانی می‌توانند تنوع به‌وجود بیاورند. در حال حاضر تنها شرکت ملی نفت ایران حق دارد نفت‌خام کشور را به فروش برساند که آمریکا براحتی با شناسایی مسیرهای فروش این شرکت دولتی، فروش نفت ایران را می‌تواند مسدود یا محدود کند. تاکنون 2 بار در پاییز سال 90 و بار دیگر در تابستان سال 93 بورس نفتی در ایران اجرا شده که به دلیل شیوه نامناسب قیمتگذاری نفت (بر مبنای ارز آزاد)، نامشخص بودن کیفیت نفت‌خام صادراتی عرضه شده، محل تحویل و اخذ عوارض و مالیات ناموفق بوده است.البته در کنار این موارد باید عدم تمایل مدیریت امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران را نیز اضافه کرد، این بخش از وزارت نفت هیچگاه دلش نمی‌خواهد انحصار فروش نفت را از دست بدهد. باید توجه داشت که بند 13 سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی «مقابله با ضربه‌پذیری درآمد حاصل از صادرات نفت و گاز از طریق ایجاد تنوع در روش‌های فروش و مشارکت دادن بخش خصوصی در فروش» است.
وزارت نفت در انحصار فروش نفت سود دارد
بخش خصوصی همواره تمایل حضور خود را برای فروش نفت اعلام کرده است اما به نظر می‌رسد وزارت نفت تمایلی به این موضوع ندارد. در همین باره حسن خسروجردی، مدیرعامل شرکت نخل بهارستان پارس و رئیس سابق اتحادیه صادرکنندگان نفت، گاز و پتروشیمی در نشست عیار آنلاین گفت: شرکت ملی نفت علاقه‌ای به مشارکت بخش خصوصی در صادرات نفت ندارد به دلیل اینکه از این موضوع بسیار سود می‌برد؛ وزیر نفت می‌گوید نفت را در صورتی در اختیار بخش خصوصی قرار می‌دهد که پول نقد داشته باشند و به صورت نسیه معامله نمی‌کند یا بخش خصوصی می‌تواند به صورت دستمزدی از طرف وزارت نفت، نفت را صادر کند. در حالی که وزارت نفت می‌تواند از بخش خصوصی تضمین بگیرد و نفت را به صورت نسیه در اختیارشان بگذارد، مثلا نفت را به شرکت‌هایی واگذار کند که میزان دارای‌های‌شان بیشتر از بهای حجم محموله خریداری شده باشد. به طور کلی برای پیاده‌‌سازی این روش باید وزارت نفت به بخش خصوصی اعتماد داشته باشد، البته بخش خصوصی هم باید تضمین‌های کافی را بدهد. وی ادامه داد: مسؤولان وزارت نفت به بخش خصوصی می‌گویند چرا باید نفت را در بورس عرضه کنیم. مگر بخش خصوصی چه راهی برای دور زدن تحریم‌ها می‌داند که ما آنها را نمی‌دانیم. این نگاه که وزارت نفت فکر می‌کند تنها خودش متوجه مسائل است و شرکت‌های خصوصی متوجه نیستند بسیار غلط است، زیرا مدیران شرکت‌های خصوصی از بازنشسته‌های وزارت نفت هستند که تجربه کافی برای شناسایی مسیرهای جدید برای صادرات نفت را دارند، برای مثال یکی از راهکارهای دور زدن تحریم‌های نفتی تهاتر است. خسروجردی تصریح کرد: بخش خصوصی پیشنهاد کرده است شرکت نفت در چند پالایشگاه با اروپایی‌ها شریک شود، کاری که در حال حاضر عربستانی‌ها کرده‌اند، چه بهتر که درصد مشارکت هم کمتر از 50 درصد باشد که زیر بار تحریم نرود؛ در حال حاضر اکثر پالایشگاه‌های آفریقایی در کنیا و نیجریه غیرفعال هستند که ایران می‌تواند با تزریق نفت آنها را راه بیندازد؛ وزارت نفت نگران نباشد، بخش خصوصی توانایی دور زدن تحریم‌ها را دارد.
13 درصد درآمد فروش نفت برای دلالان است
مدیرعامل شرکت هرمز انرژی با انتقاد از انحصارطلبی دولت در فروش نفت، گفت: همواره در بدترین شرایط سراغ بورس رفته‌ایم، این یعنی مادامی که دولت دچار تحریمی جدی نشده به فکر بورس نمی‌افتد؛ عده‌ای می‌ترسند گروه دیگری به سود برسند و همین سود باعث میشود هیچگاه به سمت بخش خصوصی نروند. محمود غفاری اظهار داشت: در حال حاضر بدون شرایط تحریمی برای فروش نفت 13 درصد فروش را به دلالان خارجی و بویژه چینی‌ها می‌دهیم، در حالی که می‌توانیم با هزینه خیلی کمتر مانند تخفیف به خریدار داخلی این مزیت را در اختیار بخش خصوصی بگذاریم. وی افزود: البته باید به بورس وقت مناسب را داد و این موضوع بیش از 5 سال زمان می‌برد، باید از مسؤولان وزارت نفت پرسید آن اعتمادی که به شرکت شل داشتند به بخش خصوصی داخلی هم دارند؟
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
